NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः

Detailed, Step-by-Step NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Ruchira Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः Questions and Answers were solved by Expert Teachers as per NCERT (CBSE) Book guidelines covering each topic in chapter to ensure complete preparation.

NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Ruchira Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

पाठ्यपुस्तक के प्रश्न-अभ्यास

प्रश्न 1.
शुद्धकथनस्य समक्षम् ‘आम्’ अशुद्धकथनस्य समक्षं ‘न’ इति लिखत
(क) अस्माकं राष्ट्रस्य ध्वजे त्रयः वर्णाः सन्ति।
(ख) ध्वजे हरितवर्णः शान्तेः प्रतीकः अस्ति।
(ग) ध्वजे केशरवर्णः शक्त्याः सूचकः अस्ति।
(घ) स्वतन्त्रतायाः आन्दोलने लक्षाधिकाः जनाः स्वप्राणान् अत्यजन्।
(ङ) अस्माकं ध्वजः अनेकत्वे एकत्वस्य सूचकः।
उत्तर:
(क) आम्
(ख) न
(ग) आम्
(घ) आम्
(ङ) आम्।

प्रश्न 2.
अधोलिखितेषु पदेषु प्रयुक्तां विभक्तिं वचनंच लिखत-
NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः 1 NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः 2

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

प्रश्न 3.
एकपदेन उत्तरत
(क) अस्माकं ध्वजे कति वर्णाः सन्ति?
(ख) त्रिवर्णे ध्वजे शक्त्याः सूचकः कः वर्णः?
(ग) अशोकचक्रं कस्य द्योतकम् अस्ति?
(घ) त्रिवर्णः ध्वजः कस्य प्रतीकः?
उत्तर:
(क) त्रयः
(ख) केशरः
(ग) सत्यस्य धर्मस्य अहिंसायाः च
(घ) स्वाभिमानस्य।

प्रश्न 4.
एकवाक्येन उत्तरत
(क) अस्माकं ध्वजस्य श्वेतवर्णः कस्य सूचकः अस्ति?
(ख) स्वतन्त्रतायाः आन्दोलने कस्य महती भूमिका आसीत्?
(ग) अस्माभिः कस्य मानसम्मानरक्षा करणीया?
(घ) ध्वजस्य श्वेतपट्टिका कस्याः सूचिका अस्ति?
उत्तर:
(क) अस्माकं ध्वजस्य श्वेतवर्णः शान्तेः सूचकः अस्ति।
(ख) स्वतन्त्रतायाः आंदोलने ध्वजस्य महती भूमिका आसीत्।
(ग) अस्माभिः ध्वजस्य मानसम्मानरक्षा करणीया।
(घ) ध्वजस्य श्वेतपट्टिका सात्त्विकतायाः निर्मलतायाः च सूचिका अस्ति।

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

प्रश्न 5.
अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
(क) अस्माकं त्रिवर्णध्वजः विश्वविजयी भवेत्।
(ख) स्वधर्मात् प्रमादं वयं न कुर्याम।
(ग) एतत् सर्वम् अस्माकं नेतृणां सबुद्धेः सत्फलम्।
(घ) शत्रूणां समक्षं विजयः सुनिश्चितः भवेत्।
उत्तर:
(क) अस्माकं कः विश्वविजयी भवेत्?
(ख) स्वधर्मात् किं वयं न कुर्याम?
(ग) एतत् सर्वम् अस्माकं नेतृणां कस्याः सत्फलम्?
(घ) केषाम् समक्षं विजयः सुनिश्चितः भवेत्?

प्रश्न 6.
उदाहरणानुसारं समुचितैः पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत
NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः 3

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

प्रश्न 7.
समुचितमेलनं कृत्वा लिखत
NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः 4
उत्तर:
NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः 5

बहुविकल्पी प्रश्न

प्रश्न-निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् शुद्धम् उत्तरं चित्वा लिखत

प्रश्न 1.
विद्यालये कः ध्वजारोहणं करिष्यति?
(क) प्राचार्यः
(ख) मन्त्री
(ग) नेता
(घ) शिक्षकः।
उत्तर:
(क) प्राचार्यः

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

प्रश्न 2.
अस्माकं ध्वजे हरितवर्णः कस्य सूचकः अस्ति?
(क) शान्तेः
(ख) समृद्धेः
(ग) शौर्यस्य
(घ) धैर्यस्य।
उत्तर:
(ख) समृद्धेः

प्रश्न 3.
अस्माकं ध्वजे श्वेतवर्णः कस्य सूचकः अस्ति?
(क) वीरतायाः
(ख) असत्यस्य
(ग) धर्मस्य
(घ) शान्तेः।
उत्तर:
(घ) शान्तेः

प्रश्न 4.
‘अत्यजन्’ पदे कः पुरुषः?
(क) प्रथमः पुरुषः
(ख) मध्यमः पुरुषः
(ग) उत्तम पुरुषः
(घ) परः पुरुषः।
उत्तर:
(क) प्रथमः पुरुषः

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

प्रश्न 5.
‘स्वतन्त्रतायाः’ पदे का विभक्तिः?
(क) षष्ठी
(ख) सप्तमी
(ग) प्रथमा
(घ) चतर्थी।
उत्तर:
(क) षष्ठी।

Class 7 Sanskrit Chapter 8 त्रिवर्णः ध्वजः Summary

केचन बालकाः …………………………….. संलपन्ति।
हिन्दी सरलार्थ-कुछ बालक और बालिकाएँ स्वतंत्रता दिवस के ध्वजारोहण समारोह में उत्साहपूर्वक जाते हुए आपस में बात कर रहे हैं।

1. देवेश:- …………………………….. त्रिवर्णः इति। (पृष्ठ 44)
हिन्दी सरलार्थ-देवेश-आज स्वतंत्रता दिवस है। हमारे विद्यालय के प्रधानाचार्य झंडा फहराएंगे और छात्र सांस्कृतिक कार्यक्रम प्रस्तुत करेंगे। अंत में लड्डू मिलेंगे।

डेविड-शुचि ! क्या तुम जानती हो? हमारे झंडे का क्या नाम है? शचि-अरे, कौन ऐसा भारतीय है जो इस झण्डे के विषय में नहीं जानता है? हमारे देश का झण्डा तिरंगा है।

2. सलीमः …………………………….. गृहीताः? (पृष्ठ 44)
हिन्दी सरलार्थ-सलीम-रुचि ! इसका नाम तिरंगा क्यों है? रुचि-इस झंडे में तीन रंग हैं इसलिए यह तिरंगा (कहलाता) है। क्या तुम इन रंगों के नाम जानती हो?

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

सलीम-अरे, केसरिया, सफेद और हरा ये तीन रंग हैं। देवेश-हमारे झंडे में ये तीन ही रंग क्यों लिए गए हैं?

3. सलीमः- एतेषां …………………………….. सङ्केतिका। (पृष्ठ 45)
हिन्दी सरलार्थ-सलीम-इन तीनों रंगों का यहाँ विशेष अभिप्राय है। देवेश-क्या विशेष है?

सलीम-सुनो, केसरिया रंग वीरता का, सफेद रंग शांति का और हरा रंग समृद्धि का सूचक है। और यह झंडा स्वयम् अनेकता में एकता का प्रतीक है।

शुचि-क्या इन पट्टियों का अन्य महत्त्व भी है?

डेविड-हाँ ! क्यों नहीं? झण्डे के ऊपर स्थित केसरिया पट्टी आग की लपटों के समान ऊर्जा की और उत्साह की सूचक है। बीच में स्थित सफेद पट्टी सात्विकता और निर्मलता की द्योतक है। नीचे स्थित हरी पट्टी समृद्धि और प्रगति की संकेतिका है।

4. तेजिन्दरः-शचे! …………………………….. अभवत्। (पृष्ठ 45)
हिन्दी सरलार्थ-तेजिन्दर-शुचि ! क्या झंडे के बीच में स्थित चक्र का भी कुछ महत्त्व है?

शुचि-हाँ और क्या, यह अशोक चक्र सत्य, धर्म और अहिंसा का द्योतक है। प्रणव-क्या तुम नहीं जानती हो? स्वतंत्रता के आंदोलन में इस झंडे की बहुत बड़ी भूमिका थी। शुचि-झंडे की क्या भूमिका थी? देवेश-इस झंडे का आश्रय लेकर ही स्वतंत्रता का आंदोलन हुआ।

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Bhaswati Chapter 1 अनुशासनम्

5. डेविड: …………………………….. जयतु भारतम्। (पृष्ठ)
हिन्दी सरलार्थ-डेविड-देश की स्वतंत्रता के लिए लक्ष्मीबाई, महात्मा गांधी, पं.जवाहर लाल नेहरू,सुभाषचंद्र बोस, चन्द्रशेखर आजाद, भगतसिंह, सरोजिनी नायडू, अरुणा आसफ अली आदि ने पूरा जीवन संघर्ष किया और लाखों लोगों ने अपने प्राण त्यागे।

तेजिन्दर–हमारा तिरंगा झंडा स्वाभिमान का प्रतीक है। सभी भारतीयों को इसका सम्मान करना चाहिए। इसलिए हमारा संकल्प होना चाहिए कि इस राष्ट्रध्वज के सम्मान की रक्षा के लिए हम सब अपने-अपने कर्तव्य में तत्पर रहें।

(तिरंगे झंडे की जय हो, भारत की जय हो।)

error: Content is protected !!