{"id":147,"date":"2021-07-23T11:42:19","date_gmt":"2021-07-23T06:12:19","guid":{"rendered":"http:\/\/mcq-questions.com\/?p=147"},"modified":"2022-03-02T10:23:48","modified_gmt":"2022-03-02T04:53:48","slug":"ncert-solutions-for-class-10-maths-chapter-14-hindi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/mcq-questions.com\/ncert-solutions-for-class-10-maths-chapter-14-hindi\/","title":{"rendered":"NCERT Solutions for Class 10 Maths Chapter 14 Statistics (Hindi Medium)"},"content":{"rendered":"
These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 10 Maths in Hindi Medium<\/a>. Here we have given NCERT Solutions for Class 10 Maths Chapter 14 Statistics.<\/p>\n Chapter 14. \u0938\u093e\u0902\u0916\u094d\u092f\u093f\u0915\u0940<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928\u093e\u0935\u0932\u0940 14.1<\/strong><\/span><\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924 Q1. \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u090f\u0915 \u0938\u092e\u0942\u0939 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0938\u0902\u091a\u0947\u0924\u0928\u093e \u0905\u092d\u093f\u092f\u093e\u0928 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u094d\u0924\u0930\u094d\u0917\u0924 \u090f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0935\u0947\u0915\u094d\u0937\u0923 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e, \u091c\u093f\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0909\u0928\u094d\u0939\u094b\u0902\u0928\u0947 \u090f\u0915 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 20 \u0918\u0930\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917\u0947 \u0939\u0941\u090f \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u093f\u0924 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0906\u0901\u0915\u095c\u0947 \u090f\u0915\u0924\u094d\u0930\u093f\u0924 \u0915\u093f\u090f | \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u0918\u0930 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0906\u092a\u0928\u0947 \u0915\u093f\u0938 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0914\u0930 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 ?\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q2. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092b\u0948\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940 \u0915\u0947 50 \u0936\u094d\u0930\u092e\u093f\u0915\u094b\u0902 \u092e\u095b\u0926\u0942\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u092c\u0902\u091f\u0928 \u092a\u0930 \u0935\u093f\u091a\u093e\u0930 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u0930\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f, \u0907\u0938 \u092b\u0948\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0936\u094d\u0930\u092e\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u092e\u095b\u0926\u0942\u0930\u0940 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong>\u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0905\u0902\u0924\u0930\u093e\u0932 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0935\u0930\u094d\u0917-\u091a\u093f\u0928\u094d\u0939 \u0915\u094b \u0907\u0938 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u0938\u0947 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0947\u0902\u0917\u0947<\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/strong><\/p>\n \u03a3fidi =\u00a0– 480 + – 280 + 0 + 120 + 400 = – 760 + 520 = – 240<\/p>\n \u03a3fi\u00a0= 50\u00a0\u0914\u0930 a = 150<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q3. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u092c\u0902\u091f\u0928 \u090f\u0915 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 \u00a0\u092c\u091a\u094d\u091a\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u091c\u0947\u092c\u0916\u0930\u094d\u091a \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948 | \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u0947\u092c\u0916\u0930\u094d\u091a 18 \u0930\u0942 \u0939\u0948 | \u0932\u0941\u092a\u094d\u0924 \u092c\u093e\u0930\u0902\u092c\u093e\u0930\u0924\u093e f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/p>\n \u03a3fidi =\u00a02f – 40,\u00a0\u00a0\u03a3fi\u00a0= 44 + f\u00a0\u0914\u0930 a =\u00a018,<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q4. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0905\u0938\u094d\u092a\u0924\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902, \u090f\u0915 \u0921\u0949\u0915\u094d\u091f\u0930 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e 30 \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0901\u091a \u0915\u0940 \u0917\u0908 \u0914\u0930 \u0909\u0928\u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 (beat) \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0928\u094b\u091f \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0928\u0940\u091a\u0947 \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u090f \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u0938\u0902\u0915\u094d\u0937\u093f\u092a\u094d\u0924 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0932\u093f\u0916\u0940 \u0917\u0908 | \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u091a\u0941\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f, \u0907\u0928 \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/p>\n \u03a3fi<\/sub>di<\/sub>\u00a0=\u00a012,\u00a0\u00a0\u03a3fi<\/sub>\u00a0= 30\u00a0\u0914\u0930 a =\u00a075.5,<\/p>\n <\/p>\n \u0905\u0924: \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u00a0= 75.9\u00a0\u0939\u0948 |<\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q5. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092b\u0941\u091f\u0915\u0930 \u092c\u093e\u095b\u093e\u0930 \u092e\u0947\u0902, \u092b\u0932 \u0935\u093f\u0915\u094d\u0930\u0947\u0924\u093e \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0916\u0947 \u0906\u092e \u092c\u0947\u091a \u0930\u0939\u0947\u0902 \u0925\u0947 | \u0907\u0928 \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u090f\u0901 \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 – \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0925\u0940 | \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930, \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092c\u0902\u091f\u0928 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0925\u093e :\u00a0<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932:\u00a0<\/strong><\/p>\n \u0926\u0940 \u0917\u092f\u0940 \u0936\u094d\u0930\u0943\u0916\u0932\u093e \u0938\u092e\u093e\u0935\u0947\u0936\u0940 (inclusive) \u0939\u0948 \u091c\u0939\u093e\u0901 \u0935\u0930\u094d\u0917-\u0905\u0902\u0924\u0930\u093e\u0932\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 1 \u0915\u093e \u0905\u0902\u0924\u0930 \u0939\u0948 | \u0905\u0924: \u0926\u0940 \u0917\u092f\u0940 \u0936\u094d\u0930\u0943\u0902\u0916\u0932\u093e \u0915\u094b \u0905\u092a\u0935\u0930\u094d\u091c\u0940 (exclusive) \u0936\u094d\u0930\u0943\u0902\u0916\u0932\u093e \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0926\u0932\u0947\u0902\u0917\u0947 |<\/p>\n 53\u00a0–\u00a052 = 1<\/p>\n <\/p>\n =\u00a057 + 0.1875<\/p>\n =\u00a057.1875\u00a0\u092f\u093e\u00a057.19<\/p>\n \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e<\/strong>\u00a0=\u00a0<\/strong>57.19<\/strong><\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q6. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 25 \u092a\u0930\u093f\u0935\u093e\u0930\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u094b\u091c\u0928 \u092a\u0930 \u0939\u0941\u090f \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u0935\u094d\u092f\u092f \u0915\u094b \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948<\/strong>:<\/p>\n <\/p>\n \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u092d\u094b\u091c\u0928 \u092a\u0930 \u0939\u0941\u0906 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u094d\u092f\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f (Step-deviation Method)\u00a0\u0938\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u00a0:<\/p>\n \u03a3fiui<\/em>\u00a0=\u00a0–\u00a07,\u00a0\u03a3fi =\u00a0<\/em>25,\u00a0h = 50 , a = 225<\/em><\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u0947 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0930\u094b\u0915\u094d\u0924 \u092e\u093e\u0928\u094b\u0902 (values) \u0915\u094b \u0930\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q7. \u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0921\u093e\u0908 – \u0911\u0915\u094d\u0938\u093e\u0907\u0921 (SO\u00a0<\/sub>) \u0915\u0940 \u0938\u093e\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e (\u092d\u093e\u0917 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0932\u093f\u092f\u0928 \u092e\u0947\u0902 ) \u0915\u094b \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f, \u090f\u0915 \u0928\u0917\u0930 \u0915\u0947 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0906\u0901\u0915\u095c\u0947 \u090f\u0915\u0924\u094d\u0930\u093f\u0924 \u0915\u093f\u090f \u0917\u092f\u0947, \u091c\u093f\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0928\u0940\u091a\u0947 \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u0941\u0924 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e \u0939\u0948 :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 SO2 \u00a0<\/sub>\u0915\u0940 \u0938\u093e\u0902\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e \u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f (Step-deviation Method)\u00a0\u0938\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u00a0:<\/p>\n \u03a3fi<\/sub>ui<\/sub><\/em>\u00a0=\u00a0–\u00a031,\u00a0\u03a3fi<\/sub>\u00a0=\u00a0<\/em>30,\u00a0h = 0.04 , a = 0.14<\/em><\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u0947 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0930\u094b\u0915\u094d\u0924 \u092e\u093e\u0928\u094b\u0902 (values) \u0915\u094b \u0930\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930<\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q8. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u0905\u0927\u094d\u092f\u093e\u092a\u093f\u0915\u093e \u0928\u0947 \u092a\u0941\u0930\u0947 \u0938\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0947 40 \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u093f \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924\u093f \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0930\u093f\u0915\u0949\u0930\u094d\u0921 (record) \u0915\u0940 | \u090f\u0915 \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u0940 \u091c\u093f\u0924\u0928\u0947 \u0926\u093f\u0928 \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u0930\u0939\u093e \u0909\u0928\u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :<\/p>\n <\/p>\n \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u093e\u0930\u094d\u0925\u0940 \u0915\u0940 \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f = 12.48 \u0926\u093f\u0928<\/p>\n Ex 14.1 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q9. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940 35 \u0928\u0917\u0930\u094b\u0902 \u0915\u093f \u0938\u093e\u0915\u094d\u0937\u0930\u0924\u093e \u0926\u0930 (\u092a\u094d\u0930\u0924\u093f\u0936\u0924 \u092e\u0947\u0902 ) \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948 | \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u093e\u0915\u094d\u0937\u0930\u0924\u093e \u0926\u0930 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u00a0\u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f (Step-deviation Method)\u00a0\u0938\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u00a0:<\/p>\n \u03a3fi<\/sub>ui<\/sub><\/em>\u00a0=\u00a0–\u00a02,\u00a0\u03a3fi<\/sub>\u00a0=\u00a0<\/em>35,\u00a0h = 10 , a = 70<\/em><\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u0947 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0930\u094b\u0915\u094d\u0924 \u092e\u093e\u0928\u094b\u0902 (values) \u0915\u094b \u0930\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930<\/p>\n <\/p>\n \u0905\u0924: \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u093e\u0915\u094d\u0937\u0930\u0924\u093e \u0926\u0930 = 69.43 %<\/p>\n<\/div>\n<\/div>\n <\/a>\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928\u093e\u0935\u0932\u0940 14.2<\/strong><\/span><\/p>\n Ex 14. Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924 Q1. \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u090f\u0915 \u0938\u092e\u0942\u0939 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0938\u0902\u091a\u0947\u0924\u0928\u093e \u0905\u092d\u093f\u092f\u093e\u0928 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u094d\u0924\u0930\u094d\u0917\u0924 \u090f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0935\u0947\u0915\u094d\u0937\u0923 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e, \u091c\u093f\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0909\u0928\u094d\u0939\u094b\u0902\u0928\u0947 \u090f\u0915 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 20 \u0918\u0930\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917\u0947 \u0939\u0941\u090f \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u093f\u0924 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0906\u0901\u0915\u095c\u0947 \u090f\u0915\u0924\u094d\u0930\u093f\u0924 \u0915\u093f\u090f | \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u0918\u0930 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0906\u092a\u0928\u0947 \u0915\u093f\u0938 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0914\u0930 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 ?\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q2. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092b\u0948\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940 \u0915\u0947 50 \u0936\u094d\u0930\u092e\u093f\u0915\u094b\u0902 \u092e\u095b\u0926\u0942\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u092c\u0902\u091f\u0928 \u092a\u0930 \u0935\u093f\u091a\u093e\u0930 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u0930\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f, \u0907\u0938 \u092b\u0948\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0936\u094d\u0930\u092e\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u092e\u095b\u0926\u0942\u0930\u0940 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong>\u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0905\u0902\u0924\u0930\u093e\u0932 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0935\u0930\u094d\u0917-\u091a\u093f\u0928\u094d\u0939 \u0915\u094b \u0907\u0938 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u0938\u0947 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0947\u0902\u0917\u0947<\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/strong><\/p>\n \u03a3fidi =\u00a0– 480 + – 280 + 0 + 120 + 400 = – 760 + 520 = – 240<\/p>\n \u03a3fi\u00a0= 50\u00a0\u0914\u0930 a = 150<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q3. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u092c\u0902\u091f\u0928 \u090f\u0915 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 \u00a0\u092c\u091a\u094d\u091a\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u091c\u0947\u092c\u0916\u0930\u094d\u091a \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948 | \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u0947\u092c\u0916\u0930\u094d\u091a 18 \u0930\u0942 \u0939\u0948 | \u0932\u0941\u092a\u094d\u0924 \u092c\u093e\u0930\u0902\u092c\u093e\u0930\u0924\u093e f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/p>\n \u03a3fidi =\u00a02f – 40,\u00a0\u00a0\u03a3fi\u00a0= 44 + f\u00a0\u0914\u0930 a =\u00a018,<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q4. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0905\u0938\u094d\u092a\u0924\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902, \u090f\u0915 \u0921\u0949\u0915\u094d\u091f\u0930 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e 30 \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0901\u091a \u0915\u0940 \u0917\u0908 \u0914\u0930 \u0909\u0928\u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 (beat) \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0928\u094b\u091f \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0928\u0940\u091a\u0947 \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u090f \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u0938\u0902\u0915\u094d\u0937\u093f\u092a\u094d\u0924 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0932\u093f\u0916\u0940 \u0917\u0908 | \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u091a\u0941\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f, \u0907\u0928 \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0924 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u093f\u0927\u093f (Assume mean Method) \u0938\u0947<\/p>\n \u03a3fi<\/sub>di<\/sub>\u00a0=\u00a012,\u00a0\u00a0\u03a3fi<\/sub>\u00a0= 30\u00a0\u0914\u0930 a =\u00a075.5,<\/p>\n <\/p>\n \u0905\u0924: \u092e\u0939\u093f\u0932\u093e\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u0939\u094d\u0930\u0926\u092f \u0938\u094d\u092a\u0902\u0926\u0928 \u0915\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0928\u091f \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u00a0= 75.9\u00a0\u0939\u0948 |<\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q5. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092b\u0941\u091f\u0915\u0930 \u092c\u093e\u095b\u093e\u0930 \u092e\u0947\u0902, \u092b\u0932 \u0935\u093f\u0915\u094d\u0930\u0947\u0924\u093e \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0916\u0947 \u0906\u092e \u092c\u0947\u091a \u0930\u0939\u0947\u0902 \u0925\u0947 | \u0907\u0928 \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u090f\u0901 \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 – \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0925\u0940 | \u092a\u0947\u091f\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e <\/strong>\u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930, \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092c\u0902\u091f\u0928 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0925\u093e :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u090f\u0915 \u092a\u0947\u091f\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0916\u0947 \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f | \u0906\u092a\u0928\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0915\u093f\u0938 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0939\u0948 ?<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932:\u00a0<\/strong><\/p>\n \u0926\u0940 \u0917\u092f\u0940 \u0936\u094d\u0930\u0943\u0916\u0932\u093e \u0938\u092e\u093e\u0935\u0947\u0936\u0940 (inclusive) \u0939\u0948 \u091c\u0939\u093e\u0901 \u0935\u0930\u094d\u0917-\u0905\u0902\u0924\u0930\u093e\u0932\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 1 \u0915\u093e \u0905\u0902\u0924\u0930 \u0939\u0948 | \u0905\u0924: \u0926\u0940 \u0917\u092f\u0940 \u0936\u094d\u0930\u0943\u0902\u0916\u0932\u093e \u0915\u094b \u0905\u092a\u0935\u0930\u094d\u091c\u0940 (exclusive) \u0936\u094d\u0930\u0943\u0902\u0916\u0932\u093e \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0926\u0932\u0947\u0902\u0917\u0947 |<\/p>\n 53\u00a0–\u00a052 = 1<\/p>\n <\/p>\n =\u00a057 + 0.1875<\/p>\n =\u00a057.1875\u00a0\u092f\u093e\u00a057.19<\/p>\n \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e<\/strong>\u00a0=\u00a0<\/strong>57.19<\/strong><\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q6. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u0947 \u0915\u0947 25 \u092a\u0930\u093f\u0935\u093e\u0930\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u094b\u091c\u0928 \u092a\u0930 \u0939\u0941\u090f \u0926\u0948\u0928\u093f\u0915 \u0935\u094d\u092f\u092f \u0915\u094b \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948<\/strong>:<\/p>\n <\/p>\n \u090f\u0915 \u0909\u092a\u092f\u0941\u0915\u094d\u0924 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u092d\u094b\u091c\u0928 \u092a\u0930 \u0939\u0941\u0906 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0935\u094d\u092f\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :\u00a0<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f (Step-deviation Method)\u00a0\u0938\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u00a0:<\/p>\n \u03a3fiui<\/em>\u00a0=\u00a0–\u00a07,\u00a0\u03a3fi =\u00a0<\/em>25,\u00a0h = 50 , a = 225<\/em><\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u0947 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0930\u094b\u0915\u094d\u0924 \u092e\u093e\u0928\u094b\u0902 (values) \u0915\u094b \u0930\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930<\/p>\n <\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q7. \u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0921\u093e\u0908 – \u0911\u0915\u094d\u0938\u093e\u0907\u0921 (SO\u00a0<\/sub>) \u0915\u0940 \u0938\u093e\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e (\u092d\u093e\u0917 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f \u092e\u093f\u0932\u093f\u092f\u0928 \u092e\u0947\u0902 ) \u0915\u094b \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f, \u090f\u0915 \u0928\u0917\u0930 \u0915\u0947 \u092e\u094b\u0939\u0932\u094d\u0932\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0906\u0901\u0915\u095c\u0947 \u090f\u0915\u0924\u094d\u0930\u093f\u0924 \u0915\u093f\u090f \u0917\u092f\u0947, \u091c\u093f\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0928\u0940\u091a\u0947 \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u0941\u0924 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e \u0939\u0948 :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 SO2 \u00a0<\/sub>\u0915\u0940 \u0938\u093e\u0902\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e \u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f |<\/strong><\/p>\n \u0939\u0932 :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f (Step-deviation Method)\u00a0\u0938\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u00a0:<\/p>\n \u03a3fi<\/sub>ui<\/sub><\/em>\u00a0=\u00a0–\u00a031,\u00a0\u03a3fi<\/sub>\u00a0=\u00a0<\/em>30,\u00a0h = 0.04 , a = 0.14<\/em><\/p>\n \u092a\u0917-\u0935\u093f\u091a\u0932\u0928 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u0947 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0930\u094b\u0915\u094d\u0924 \u092e\u093e\u0928\u094b\u0902 (values) \u0915\u094b \u0930\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930<\/p>\n <\/p>\n \u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0921\u093e\u0908-\u0911\u0915\u094d\u0938\u093e\u0907\u0921 (<\/strong>SO\u00a0<\/sub>)\u00a0<\/strong>\u0915\u0940 \u0938\u093e\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e<\/strong>\u00a0<\/strong>\u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f =\u00a0<\/strong>0.099<\/strong><\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q8. \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u0905\u0927\u094d\u092f\u093e\u092a\u093f\u0915\u093e \u0928\u0947 \u092a\u0941\u0930\u0947 \u0938\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0947 40 \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u093f \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924\u093f \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0930\u093f\u0915\u0949\u0930\u094d\u0921 (record) \u0915\u0940 | \u090f\u0915 \u0935\u093f\u0927\u093e\u0930\u094d\u0925\u0940 \u091c\u093f\u0924\u0928\u0947 \u0926\u093f\u0928 \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u0930\u0939\u093e \u0909\u0928\u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0939\u0932 :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u093e\u0930\u094d\u0925\u0940 \u0915\u0940 \u0905\u0928\u0941\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f = 12.48 \u0926\u093f\u0928<\/p>\n Ex 14.2 Class 10 \u0917\u0923\u093f\u0924\u00a0Q9. \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940 35 \u0928\u0917\u0930\u094b\u0902 \u0915\u093f \u0938\u093e\u0915\u094d\u0937\u0930\u0924\u093e \u0926\u0930 (\u092a\u094d\u0930\u0924\u093f\u0936\u0924 \u092e\u0947\u0902 ) \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948 | \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u093e\u0915\u094d\u0937\u0930\u0924\u093e \u0926\u0930 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f :<\/strong><\/p>\n <\/p>\n
\n<\/p>\n
\n\u090f\u0915 \u092a\u0947\u091f\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0916\u0947 \u0906\u092e\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f | \u0906\u092a\u0928\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0915\u093f\u0938 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0939\u0948 ?<\/strong><\/p>\n
\n\u0935\u093e\u092f\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0921\u093e\u0908-\u0911\u0915\u094d\u0938\u093e\u0907\u0921 (<\/strong>SO\u00a0<\/sub>)\u00a0<\/strong>\u0915\u0940 \u0938\u093e\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0924\u093e<\/strong>\u00a0<\/strong>\u0915\u093e \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f =\u00a0<\/strong>0.099<\/strong><\/p>\n
\n<\/p>\n