{"id":1479,"date":"2021-07-23T11:08:37","date_gmt":"2021-07-23T05:38:37","guid":{"rendered":"http:\/\/mcq-questions.com\/?p=1479"},"modified":"2022-03-02T10:23:51","modified_gmt":"2022-03-02T04:53:51","slug":"ncert-solutions-for-class-9-science-chapter-4-hindi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/mcq-questions.com\/ncert-solutions-for-class-9-science-chapter-4-hindi\/","title":{"rendered":"NCERT Solutions for Class 9 Science Chapter 4 Structure of the Atom (Hindi Medium)"},"content":{"rendered":"
These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Science in Hindi Medium<\/a>. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Science Chapter 4 Structure of the Atom.<\/p>\n \u092a\u093e\u0920\u0917\u0924 \u0939\u0932 \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 (NCERT IN-TEXT QUESTIONS SOLVED)<\/strong><\/span><\/p>\n NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 53)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u0915\u0947\u0928\u093e\u0932 \u0915\u093f\u0930\u0923\u0947\u0902 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948\u0902?<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u092f\u0926\u093f \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0914\u0930 \u090f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0939\u0948, \u0924\u094b \u0907\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0915\u094b\u0908 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0939\u094b\u0917\u093e \u092f\u093e \u0928\u0939\u0940\u0902?<\/strong> NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 56)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0909\u0926\u093e\u0938\u0940\u0928 \u0939\u0948, \u0907\u0938 \u0924\u0925\u094d\u092f \u0915\u094b \u091f\u0949\u092e\u0938\u0928 \u0915\u0947 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0947 \u0906\u0927\u093e\u0930 \u092a\u0930 \u0938\u094d\u092a\u0937\u094d\u091f \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u0930\u0926\u0930\u092b\u093c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930, \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094c\u0928-\u0938\u093e \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0939\u0948?<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 3. \u0924\u0940\u0928 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e\u0913\u0902 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u092c\u094b\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u093e \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u092c\u0928\u093e\u0907\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 4. \u0915\u094d\u092f\u093e \u0905\u0932\u094d\u092b\u093e \u0915\u0923\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u0915\u0940\u0930\u094d\u0923\u0928 \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0938\u094b\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0905\u0924\u093f\u0930\u093f\u0915\u094d\u0924 \u0926\u0942\u0938\u0930\u0940 \u0927\u093e\u0924\u0941 \u0915\u0940 \u092a\u0928\u094d\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0938\u0902\u092d\u0935 \u0939\u094b\u0917\u093e?<\/strong> NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 56)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0924\u0940\u0928 \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092e \u0932\u093f\u0916\u0947\u0902\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u0939\u0940\u0932\u093f\u092f\u092e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u093e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 4u \u0939\u0948 \u0914\u0930 \u0909\u0938\u0915\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0926\u094b \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0907\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0947 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0902\u0917\u0947?<\/strong> NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 57)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u0915\u093e\u0930\u094d\u092c\u0928 \u0914\u0930 \u0938\u094b\u0921\u093f\u092f\u092e \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928-\u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0932\u093f\u0916\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u0905\u0917\u0930 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u093e K \u0914\u0930 L \u0915\u094b\u0936 \u092d\u0930\u093e \u0939\u0948 \u0924\u094b \u0909\u0938 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u094b\u0917\u0940?<\/strong> NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 58)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u0915\u094d\u0932\u094b\u0930\u0940\u0928, \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0914\u0930 \u092e\u0948\u0917\u094d\u0928\u0940\u0936\u093f\u092f\u092e \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u0947 \u0906\u092a \u0907\u0938\u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u0915\u0948\u0938\u0947 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0915\u0930\u0947\u0902\u0917\u0947?<\/strong> (ii) \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 16 (iii) \u092e\u0948\u0917\u094d\u0928\u0940\u0936\u093f\u092f\u092e, \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 12 NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 59)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u092f\u0926\u093f \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 8 \u0939\u0948 \u0914\u0930 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092d\u0940 8 \u0939\u0948 \u0924\u092c,<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940 4.1 \u0915\u0940 \u0938\u0939\u093e\u092f\u0924\u093e \u0938\u0947 \u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0914\u0930 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930-\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> NCERT \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 60)<\/strong><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u091a\u093f\u0928 H, D \u0914\u0930 T \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u093e\u090f \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0924\u0940\u0928 \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0938\u093e\u0930\u0923\u0940\u092c\u0926\u094d\u0927 \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0914\u0930 \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 \u0915\u0947 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u090f\u0915 \u092f\u0941\u0917\u094d\u092e \u0915\u093e \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0928\u094d\u092f\u093e\u0938 \u0932\u093f\u0916\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 \u0938\u0947 \u0939\u0932 \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 (NCERT TEXTBOOK QUESTIONS SOLVED)<\/strong><\/span><\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 1. \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928, \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0914\u0930 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0947 \u0917\u0941\u0923\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0924\u0941\u0932\u0928\u093e \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 2. \u091c\u0947\u0966\u091c\u0947\u0966 \u091f\u0949\u092e\u0938\u0928 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0940 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u0940\u092e\u093e\u090f\u0901 \u0939\u0948\u0902?<\/strong> \u091c\u0948\u0938\u0947 – \u0930\u0926\u0930\u092b\u093c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u0915\u0947 \u03b1 – \u0915\u0923 \u092a\u094d\u0930\u0915\u0940\u0930\u094d\u0923\u0928 \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u092e\u0947\u0902 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e\u0924\u0930 \u0905\u0932\u094d\u092b\u093e-\u0915\u0923 \u0938\u0940\u0927\u0947 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932 \u0917\u090f, \u0915\u0941\u091b \u0905\u0932\u094d\u092b\u093e-\u0915\u0923 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u091b\u094b\u091f\u0947 \u0915\u094b\u0923 \u0938\u0947 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0935\u093f\u0915\u094d\u0937\u0947\u092a\u093f\u0924 \u0939\u0941\u090f \u0914\u0930 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0915\u092e \u0915\u0923 \u0935\u093e\u092a\u0938 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0906 \u0917\u090f? \u0907\u0928 \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u092f\u0939 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0905\u0938\u092b\u0932 \u0930\u0939\u093e\u0964<\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 3. \u0930\u0926\u0930\u092b\u093c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0940 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u0940\u092e\u093e\u090f\u0901 \u0939\u0948\u0902?<\/strong> \u0905\u0924\u0903 \u0930\u0926\u0930\u092b\u093c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u0915\u093e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0938\u094d\u0925\u093e\u092f\u093f\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0930 \u092a\u093e\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0938\u092b\u0932 \u0930\u0939\u093e\u0964 \u092a\u094d\u0930\u0966 4. \u092c\u094b\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0940 \u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u0907\u0928 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e\u0913\u0902 (\u092f\u093e \u0915\u094b\u0936\u094b\u0902) \u0915\u094b \u090a\u0930\u094d\u091c\u093e-\u0938\u094d\u0924\u0930 \u0915\u0939\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u091c\u093f\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 K, L, M, N…….. \u092f\u093e \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u0913\u0902 1, 2, 3, 4, ……. \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0926\u093f\u0916\u093e\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u092a\u094d\u0930\u0966 5. \u0907\u0938 \u0905\u0927\u094d\u092f\u093e\u092f \u092e\u0947\u0902 \u0926\u093f\u090f \u0917\u090f \u0938\u092d\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0924\u0941\u0932\u0928\u093e \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 6. \u092a\u0939\u0932\u0947 \u0905\u0920\u093e\u0930\u0939 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0915\u0915\u094d\u0937\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0928\u093f\u092f\u092e \u0915\u094b \u0932\u093f\u0916\u093f\u090f\u0964<\/strong> (ii) \u0938\u092c\u0938\u0947 \u092c\u093e\u0939\u0930\u0940 \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 8 \u0939\u094b \u0938\u0915\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n (iii) \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0926\u093f\u090f \u0917\u090f \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0924\u092c \u0924\u0915 \u0938\u094d\u0925\u093e\u0928 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0932\u0947\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u091c\u092c \u0924\u0915 \u0915\u093f \u0909\u0938\u0938\u0947 \u092a\u0939\u0932\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u092d\u0940\u0924\u0930\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923\u0930\u0942\u092a \u0938\u0947 \u092d\u0930 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u091c\u093e\u0924\u0947\u0964 \u0907\u0938\u0938\u0947 \u0938\u094d\u092a\u0937\u094d\u091f \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948 \u0915\u093f \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e\u090f\u0901 \u0915\u094d\u0930\u092e\u093e\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u092d\u0930\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n \u092a\u094d\u0930\u0966 7. \u0938\u093f\u0932\u093f\u0915\u0949\u0928 \u0914\u0930 \u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0915\u093e \u0909\u0926\u093e\u0939\u0930\u0923 \u0932\u0947\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u0915\u0940 \u092a\u0930\u093f\u092d\u093e\u0937\u093e \u0926\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0966 8. \u0909\u0926\u093e\u0939\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0938\u093e\u0925 \u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f-\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e, \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e, \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0914\u0930 \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915\u0964 \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0915\u094b\u0908 \u0926\u094b \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0932\u093f\u0916\u093f\u090f\u0964<\/strong> \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e (Mass Number) –<\/strong> \u090f\u0915 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0914\u0930 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0915\u0941\u0932 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0947 \u092f\u094b\u0917 \u0915\u094b \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0939\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0909\u0926\u093e\u0939\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f, \u0915\u093e\u0930\u094d\u092c\u0928 \u0915\u093e \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 12u \u0939\u0948\u0964 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u0907\u0938\u092e\u0947\u0902 6 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0914\u0930 6 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, 6u + 6u = 12u. \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 (Isotopes) –<\/strong> \u090f\u0915 \u0939\u0940 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u091c\u093f\u0928\u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0932\u0947\u0915\u093f\u0928 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902, \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0915\u0939\u0932\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 (Isobars) –<\/strong> \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 \u0935\u093f\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0935\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0939\u0948\u0902, \u091c\u093f\u0928\u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0932\u0947\u0915\u093f\u0928 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928-\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0909\u0926\u093e\u0939\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f, \u0915\u0948\u0932\u094d\u0938\u093f\u092f\u092e Ca \u0914\u0930 \u0906\u0930\u094d\u0917\u0928 \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u094d\u0930\u092e\u0936\u0903 20 \u0914\u0930 18 \u0939\u0948 \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u0926\u094b\u0928\u094b\u0902 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 40 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f, 18ca \u0914\u0930 18 Ar \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0926\u094b \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0939\u0948\u0902| \u092a\u094d\u0930\u0966 9. Na+ \u0915\u0947 \u092a\u0942\u0930\u0940 \u0924\u0930\u0939 \u0938\u0947 \u092d\u0930\u0947 \u0939\u0941\u090f K \u0935 L \u0915\u094b\u0936 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902-\u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0940\u091c\u093f\u090f\u0964<\/strong>
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0915\u0947\u0928\u093e\u0932 \u0915\u093f\u0930\u0923\u0947\u0902 \u0927\u0928\u093e\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0935\u093f\u0915\u093f\u0930\u0923 \u0939\u0948\u0902 \u091c\u094b \u090f\u0928\u094b\u0921 \u0938\u0947 \u0915\u0948\u0925\u094b\u0921 \u0915\u0940 \u0913\u0930 \u091a\u0932\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0907\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u090f\u0928\u094b\u0921 \u0915\u093f\u0930\u0923\u0947\u0902 \u092d\u0940 \u0915\u0939\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0915\u0947\u0928\u093e\u0932 \u0915\u093f\u0930\u0923\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0939\u0940 \u0927\u0928 \u0906\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0916\u094b\u091c \u0939\u0941\u0908\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0939\u092e \u091c\u093e\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u0915\u093f \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u092a\u0930 1 \u0907\u0915\u093e\u0908 \u090b\u0923 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0914\u0930 \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u092a\u0930 1 \u0907\u0915\u093e\u0908 \u0927\u0928 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u092e\u093e\u0928 \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u0935\u093f\u092a\u0930\u0940\u0924 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092a\u0930 \u0915\u094b\u0908 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0914\u0930 \u0935\u0947 \u0909\u0926\u093e\u0938\u0940\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u091f\u0949\u092e\u0938\u0928 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930\u0903
\n(i) \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0927\u0928 \u0906\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0917\u094b\u0932\u0947 \u0915\u093e \u092c\u0928\u093e \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0914\u0930 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0909\u0938\u092e\u0947\u0902 \u092b\u0901\u0938\u0947 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n(ii) \u090b\u0923\u093e\u0924\u094d\u092e\u0915 \u0914\u0930 \u0927\u0928\u093e\u0924\u094d\u092e\u0915 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u092a\u0930\u093f\u092e\u093e\u0923 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0935\u0948\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924\u0940\u092f \u0930\u0942\u092a \u0938\u0947 \u0909\u0926\u093e\u0938\u0940\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0930\u0926\u0930\u092b\u093c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u093e \u0915\u0947\u0902\u0926\u094d\u0930 \u0927\u0928\u093e\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948, \u091c\u093f\u0938\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u0915\u0939\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0927\u0928\u093e\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong>
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0939\u093e\u0901, 7-\u0915\u0923\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u0915\u0940\u0930\u094d\u0923\u0928 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092d\u0940 \u0927\u093e\u0924\u0941 \u0915\u0940 \u092a\u0928\u094d\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0938\u0902\u092d\u0935 \u0939\u0948 \u0914\u0930 \u092a\u0930\u093f\u0923\u093e\u092e \u0935\u0939\u0940 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0939\u094b\u0917\u093e \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u0938\u092d\u0940 \u0927\u093e\u0924\u0941\u0913\u0902 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0913\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e \u090f\u0915 \u091c\u0948\u0938\u0940 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0924\u0940\u0928 \u0905\u0935\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u0923\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092e \u0939\u0948\u0902
\n(i) \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928
\n(ii) \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928
\n(iii) \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0939\u0940\u0932\u093f\u092f\u092e (He) \u0915\u093e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 = 4u
\n\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 = \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e + \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e
\n4 = \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e + 2
\n\u0907\u0938\u0932\u093f\u090f, \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 4 – 2 = 2
\n\u0905\u0924: \u0939\u0940\u0932\u093f\u092f\u092e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 2 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0915\u093e\u0930\u094d\u092c\u0928 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 6
\n\u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 6
\n\u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 6
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 – \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923\u0903
\nK 2
\nL 4
\n\u0938\u094b\u0921\u093f\u092f\u092e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 11
\n\u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 11
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 – \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923\u0903
\nK L M
\n2 8 1<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> K \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e 2 \u0924\u0925\u093e L \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e 8 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0930\u0939 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u091a\u0942\u0902\u0915\u093f \u092f\u0947 \u0926\u094b\u0928\u094b\u0902 \u0915\u094b\u0936 \u092d\u0930\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n\u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0907\u0938 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u093e\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0915\u0941\u0932 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 2 + 8 = 10 \u0939\u094b\u0917\u0940\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0939\u092e \u091c\u093e\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u0915\u093f \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u0915\u094d\u0937 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092c\u0928\u093e\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u091c\u093f\u0924\u0928\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u093e\u091d\u0947\u0926\u093e\u0930\u0940 \u092f\u093e \u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093e\u0902\u0924\u0930\u0923 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948, \u0935\u0939\u0940 \u0909\u0938 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e-\u0936\u0915\u094d\u0924\u093f \u0905\u0930\u094d\u0925\u093e\u0924\u094d \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964
\n(i) \u0915\u094d\u0932\u094b\u0930\u0940\u0928, \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 17
\n\u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 = 17, \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 = 17
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923\u0903
\nK L M
\n2 8 7
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f Cl \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 7 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f 1 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0917\u094d\u0930\u0939\u0923 \u0915\u0930\u0947\u0917\u093e \u0924\u093e\u0915\u093f \u0928\u093f\u0915\u091f\u0924\u092e \u0905\u0915\u094d\u0930\u093f\u092f \u0917\u0948\u0938 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0928\u094d\u092f\u093e\u0938 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0915\u0930 \u0938\u0915\u0947\u0964
\nCl \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 8 – 7 = 1 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 16, \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 = 16
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923\u0903
\nK L M
\n2 8 6
\n\u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0915\u094b \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f 2 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 2 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0917\u094d\u0930\u0939\u0923 \u0915\u0930 \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0947\u0917\u093e\u0964
\n\u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0938\u0932\u094d\u092b\u0930 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 8 – 6 = 2<\/p>\n
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 12 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 12
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923\u0903
\nK L M
\n2 8 2
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 2 \u0939\u0948, \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092e\u0948\u0917\u094d\u0928\u0940\u0936\u093f\u092f\u092e 2 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092a\u0930\u093f\u0924\u094d\u092f\u093e\u0917 \u0915\u0930 \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0947\u0902\u0917\u0947\u0964
\n\u092e\u0948\u0917\u094d\u0928\u0940\u0936\u093f\u092f\u092e \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 2 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n(a) \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948?<\/strong>
\n(b) \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0915 \u0915\u093e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0939\u0948?<\/strong>
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong>
\n(a) \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 8
\n\u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 8
\n(b) \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 8
\n\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 8
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0915\u093e \u0906\u0935\u0947\u0936 (+1) \u0914\u0930 \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u093e \u0906\u0935\u0947\u0936 (-1) \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964
\n\u0928\u0947\u091f \u0906\u0935\u0947\u0936 = (+ 8) + (-8) = 0
\n\u0905\u0924\u0903 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092a\u0930 \u0915\u094b\u0908 \u0906\u0935\u0947\u0936 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u0948\u0964 \u092f\u0939 \u0909\u0926\u093e\u0938\u0940\u0928 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u090f\u0915 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0914\u0930 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0947 \u092f\u094b\u0917 \u0915\u094b \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0939\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964
\n\u0905\u0930\u094d\u0925\u093e\u0924 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e + \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e
\n\u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928\u0903 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 = 8, \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 = 8 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 8 + 8 = 16 u
\n\u0938\u0932\u094d\u092b\u0930\u0903 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 = 16, \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 = 16
\n\u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 16 + 16 = 32 u<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong>
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 (Isotopes) \u090f\u0915 \u0939\u0940 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u091c\u093f\u0928\u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928-\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0928\u094d\u092f\u093e\u0938 \u092d\u0940 \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0939\u0940 \u0930\u0939\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n
\n[\u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 = \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e – \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928]
\n\u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 (Isobars) – \u0905\u0932\u0917-\u0905\u0932\u0917 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941, \u091c\u093f\u0928\u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0938\u092e\u093e\u0928 \u0932\u0947\u0915\u093f\u0928 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092d\u093f\u0928\u094d\u0928-\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948, \u0938\u092e\u092d\u093e\u0930\u093f\u0915 \u0915\u0939\u0932\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong>
\n
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u091c\u0947\u0966\u091c\u0947\u0966 \u091f\u0949\u092e\u0938\u0928 \u0915\u0947 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0938\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0909\u0926\u093e\u0938\u0940\u0928 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0935\u094d\u092f\u093e\u0916\u094d\u092f\u093e \u0939\u0941\u0908, \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u0926\u0942\u0938\u0930\u0947 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0915\u093f\u090f \u0917\u090f \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u093f\u0923\u093e\u092e\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0907\u0938 \u092e\u0949\u0921\u0932 \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0938\u092e\u091d\u093e\u092f\u093e \u0928\u0939\u0940\u0902 \u091c\u093e \u0938\u0915\u093e\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u092f\u0926\u093f \u0915\u094b\u0908 \u092d\u0940 \u0906\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0915\u0923 \u0917\u094b\u0932\u093e\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0915\u094d\u0937 \u092e\u0947\u0902 \u0924\u094d\u0935\u0930\u093f\u0924
\n\u0939\u094b\u0917\u093e \u0924\u094b \u0906\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0915\u0923\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u090a\u0930\u094d\u091c\u093e \u0915\u093e \u0935\u093f\u0915\u093f\u0930\u0923 \u0939\u094b\u0917\u093e, \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 \u0907\u0938\u0915\u0940 \u090a\u0930\u094d\u091c\u093e \u0928\u093f\u0930\u0902\u0924\u0930 \u0918\u091f\u0924\u0940 \u091c\u093e\u090f\u0917\u0940 \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0915\u0940 \u0917\u0924\u093f \u092d\u0940 \u0915\u092e \u0939\u094b\u0924\u0940 \u091c\u093e\u090f\u0917\u0940\u0964 \u0905\u0902\u0924\u0924\u0903 \u0938\u094d\u0925\u093e\u092f\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937 \u092e\u0947\u0902 \u0918\u0942\u092e\u0924\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u090f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u092a\u093f\u0932 (Spiral) \u092a\u0925 \u0915\u093e \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923 \u0915\u0930 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u0938\u0947 \u091f\u0915\u0930\u093e \u091c\u093e\u090f\u0917\u093e\u0964 \u0905\u0917\u0930 \u0910\u0938\u093e \u0939\u094b\u0924\u093e, \u0924\u094b \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0905\u0938\u094d\u0925\u093f\u0930 \u0939\u094b\u0924\u093e \u091c\u092c\u0915\u093f \u0939\u092e \u091c\u093e\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0915\u093f \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u094d\u0925\u093e\u092f\u0940 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u092e\u093e\u092a\u094d\u0924 \u092f\u093e \u0928\u0937\u094d\u091f \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u094b\u0924\u0947\u0964<\/p>\n
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0928\u0940\u0932\u094d\u0938 \u092c\u094b\u0930 \u0928\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0930\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0905\u0935\u0927\u093e\u0930\u0923\u093e\u090f\u0901 \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u0941\u0924 \u0915\u0940\u0902|
\n(i) \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0915\u0947\u0902\u0926\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u0927\u0928\u093e\u0935\u0947\u0936\u093f\u0924 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0914\u0930 \u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n(ii) \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0947\u0935\u0932 \u0915\u0941\u091b \u0928\u093f\u0936\u094d\u091a\u093f\u0924 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0939\u0940 \u091a\u0915\u094d\u0915\u0930 \u0932\u0917\u093e \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u091c\u093f\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0935\u093f\u0935\u093f\u0915\u094d\u0924 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e (Discrete Orbits) \u0915\u0939\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n(iii) \u091c\u092c \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0907\u0938 \u0935\u093f\u0935\u093f\u0915\u094d\u0924 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u092e\u0947\u0902 \u091a\u0915\u094d\u0915\u0930 \u0932\u0917\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u0924\u094b \u0909\u0928\u0915\u0940 \u090a\u0930\u094d\u091c\u093e \u0915\u093e \u0935\u093f\u0915\u093f\u0930\u0923 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u094b\u0924\u093e\u0964<\/p>\n
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong>
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941\u0913\u0902 \u0915\u0940 \u0935\u093f\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092c\u094b\u0930 \u0914\u0930 \u092c\u0930\u0940 \u0928\u0947 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0928\u093f\u092f\u092e \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u0941\u0924 \u0915\u093f\u090f\u0964
\n(i) \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0909\u092a\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 2n2 \u0938\u0947 \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948; \u091c\u0939\u093e\u0901 ‘n’ \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092f\u093e
\n\u090a\u0930\u094d\u091c\u093e \u0938\u094d\u0924\u0930 \u0939\u0948\u0964
\n<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0947 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0940 \u090f\u0915 \u0928\u093f\u0936\u094d\u091a\u093f\u0924 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0928-\u0936\u0915\u094d\u0924\u093f \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948, \u091c\u093f\u0938\u0947 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u0915\u0939\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u0915\u094d\u0937 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u091c\u093f\u0924\u0928\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u093e\u091d\u0947\u0926\u093e\u0930\u0940 \u092f\u093e \u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093e\u0902\u0924\u0930\u0923 \u0915\u093f\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948, \u0935\u0939\u0940 \u0909\u0938 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0928-\u0936\u0915\u094d\u0924\u093f \u092f\u093e \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0915\u093e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 = 8 \u0938\u093f\u0932\u093f\u0915\u0949\u0928 \u0915\u093e \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 = 14
\n
\n\u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 (O) \u092e\u0947\u0902 6 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0940 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092f\u0939 2 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0917\u094d\u0930\u0939\u0923 \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0947\u0917\u093e\u0964 \u091a\u0942\u0901\u0915\u093f \u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0928-\u0936\u0915\u094d\u0924\u093f (Combining Capacity) = 2\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 2 \u0939\u0948\u0964 4 \u0938\u0947 \u0905\u0927\u093f\u0915 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0940 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u092a\u0930 \u0928\u093f\u092e\u094d\u0928 \u0938\u0942\u0924\u094d\u0930 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e \u091c\u094d\u091e\u093e\u0924 \u0915\u0940 \u091c\u093e \u0938\u0915\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964
\n\u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 8 – \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0940 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e (\u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e)
\n\u0911\u0915\u094d\u0938\u0940\u091c\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0915\u0924\u093e = 8 – 6 = 2
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f \u0938\u093f\u0932\u093f\u0915\u0949\u0928 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 4 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n\u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092f\u0939 \u091a\u0930 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0938\u093e\u091d\u093e \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0905\u092a\u0928\u093e \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0947\u0917\u093e\u0964
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f, \u0938\u093f\u0932\u093f\u0915\u0949\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u092f\u094b\u091c\u0928-\u0936\u0915\u094d\u0924\u093f = 4 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e (Atomic Number) –<\/strong> \u090f\u0915 \u0924\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 (\u0915\u0947\u0902\u0926\u094d\u0930\u0915) \u092e\u0947\u0902 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0915\u0941\u0932 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u0947 \u092c\u0930\u093e\u092c\u0930 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0947 Z \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0926\u0930\u094d\u0936\u093e\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0939\u093e\u0907\u0921\u094d\u0930\u094b\u091c\u0928 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f Z = 1 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u0939\u093e\u0907\u0921\u094d\u0930\u094b\u091c\u0928 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092d\u093f\u0915 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0947\u0935\u0932 \u090f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0915\u093e\u0930, \u0938\u094b\u0921\u093f\u092f\u092e \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e Z = 11 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0907\u0938\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0915\u093e\u0930, \u092b\u0949\u0938\u094d\u092b\u094b\u0930\u0938 \u0915\u0940 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 31u \u0939\u0948\u0964
\n\u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f
\n\u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 15,
\n\u0928\u094d\u092f\u0942\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 16
\n\u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 15 + 16 = 31<\/p>\n
\n\u091c\u0948\u0938\u0947-\u0939\u093e\u0907\u0921\u094d\u0930\u094b\u091c\u0928 \u0915\u0947 \u0924\u0940\u0928 \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0939\u0948\u0902- \u092a\u094d\u0930\u094b\u091f\u093f\u092f\u092e \\(_{ 1 }^{ 1 }{ H }\\), \u0921\u094d\u092f\u0942\u091f\u0940\u0930\u093f\u092f\u092e (\\(_{ 2 }^{ 1 }{ H }\\) \u092f\u093e D), \u091f\u094d\u0930\u093e\u0907\u091f\u093f\u092f\u092e (\\(_{ 3 }^{ 1 }{ H }\\) \u092f\u093e T), \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 1 \u0939\u0948 \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u0926\u094d\u0930\u0935\u094d\u092f\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e \u0915\u094d\u0930\u092e\u0936\u0903 1, 2, 3 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0915\u093e\u0930 \u0915\u093e\u0930\u094d\u092c\u0928 \u0915\u0947 \u0926\u094b \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0939\u0948\u0902- \\(_{ 12 }^{ 6 }{ C }\\) \u0914\u0930 \\(_{ 14 }^{ 6 }{ C }\\)<\/p>\n
\n(i) \u0915\u0948\u0902\u0938\u0930 \u0915\u0947 \u0909\u092a\u091a\u093e\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094b\u092c\u093e\u0932\u094d\u091f \u0915\u0947 \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0915\u093e \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964
\n(ii) \u092f\u0942\u0930\u0947\u0928\u093f\u092f\u092e \u0915\u0947 \u090f\u0915 \u0938\u092e\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0915\u093e \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u092d\u091f\u094d\u091f\u0940 (Atomic Reactor) \u092e\u0947\u0902 \u0908\u0902\u0927\u0928 \u0915\u0947 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930-<\/strong> \u0938\u094b\u0921\u093f\u092f\u092e Na \u0915\u0940 \u092a\u0930\u092e\u093e\u0923\u0941 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e = 11 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0928\u094d\u092f\u093e\u0938\u0903
\nK L M
\n2 8 1
\n\u091a\u0942\u0901\u0915\u093f \u0938\u094b\u0921\u093f\u092f\u092e \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0939\u094d\u092f\u0924\u092e \u0915\u0915\u094d\u0937 (\u0915\u094b\u0936) \u092e\u0947\u0902 1 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u0948 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092f\u0939 \u090f\u0915 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0915\u093e \u0924\u094d\u092f\u093e\u0917 \u0915\u0930\u0915\u0947 (Na’) \u0906\u092f\u0928 \u092c\u0928\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948 \u0914\u0930 \u0905\u092a\u0928\u093e \u0905\u0937\u094d\u091f\u0915 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0915\u0930\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964
\nNa+ \u092e\u0947\u0902 10 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u092f\u093e\u0928\u0940 K \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 2 \u0924\u0925\u093e L \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 8 \u0939\u092e \u091c\u093e\u0928\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u0915\u093f K \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e = 2 x 1\u00b2 = 2 \u0924\u0925\u093e L \u0915\u094b\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0927\u093f\u0915\u0924\u092e = 2 x 2\u00b2 = 8 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928 \u0930\u0939 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n\u0905\u0924: Na+ \u092e\u0947\u0902 K \u0914\u0930 L \u0915\u094b\u0936 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923\u0924\u0903 \u092d\u0930\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n