MCQ Questions

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the भारतीवसन्तगीतिः Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these भारतीवसन्तगीतिः objective questions.

भारतीवसन्तगीतिः Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 1 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of भारतीवसन्तगीतिः Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit भारतीवसन्तगीतिः MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

निम्न श्लोकं श्लोकं पठित्वा तदाधारितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

निनादय नवीनामये वाणि! वीणाम्
मृदुं गाय गीति ललित-नीति-लीनाम्।

Question 1.
वाणी कीदृशीं वीणां निनादयतु?

Answer

Answer: नवीनाम्


Question 2.
सा कीदृशीं गीतिं गायतु?

Answer

Answer: ललित-नीति-लीनाम्


Question 3.
का वीणां विनादयतु?

Answer

Answer: वाणी


Question 4.
अस्मिन् श्लोके कविः वाणी किं कीदृशञ्च गातुं प्रार्थयति?

Answer

Answer: अस्मिन् श्लोके कविः वाणी ललित-नीति-लीनाम् च गीति मृदुं गातुं प्रार्थयति।


Question 5.
सा काम् निनादयतु?

Answer

Answer: सा ललित-नीति-लीनाम् विनादयतु।


Question 6.
‘नवीनाम् वीणाम्’ अनयोः पदयोः विशेषणपदं किम्?

Answer

Answer: नवीनाम्


Question 7.
‘निनादय नवीनामये वाणि! वीणाम्।’ अत्र वाक्ये क्रियापदं किमस्ति?

Answer

Answer: निनादय


Question 8.
श्लोके ‘कोमलाम्’ इत्यस्य पदस्य अर्थ किं पदम् आगतम्?

Answer

Answer: मृदुम्


Question 9.
श्लोके सम्बोधन पदं किम्?

Answer

Answer: वाणि


मधुर-मञ्जरी-पिञ्जरी-भूत-मालाः
वसन्ते लसन्तीह सरसा रसालाः
कलापाः ललित-कोकिला-काकलीनाम्॥

Question 1.
कदा मधुरमञ्जरी पिञ्जरी भूता?

Answer

Answer: वसन्ते


Question 2.
कीदृशाः रसालाः वसन्ते लसन्ति?

Answer

Answer: सरसाः


Question 3.
केषाम् कलापाः वसन्ते लसान्ति?

Answer

Answer: वाणि


Question 4.
वसन्ते कासाम् कलापाः विलसन्ति?

Answer

Answer: वसन्ते ललित-कोकिला काकलीनां कालापाः विलसन्ति।


Question 5.
कीदृशी ‘मञ्जरी’ पिञ्जरी भूता?

Answer

Answer: मधुरा मञ्जरी पिञ्जरी भूता।


Question 6.
‘सरसाः रसालाः’ अनयोः पदयो : विशेषणपदं किमस्ति?

Answer

Answer: सरसाः


Question 7.
श्लोके ‘लसन्ति’ इति क्रियायाः कर्तृपदं किम्?

Answer

Answer: रसालाः


Question 8.
श्लोके ‘अत्र (अस्मिन्)’ पदस्य कः पर्यायः लिखितो वर्तते?

Answer

Answer: इह


Question 9.
श्लोके ‘निरसा’ इत्यस्य पदस्य कः विपर्ययः?

Answer

Answer: सरसा


वहति मन्दमन्दं सनीरे समीरे
कलिन्दात्मजायास्सवानीरतीरे,
नतां पङ्किमालोक्य मधुमाधवीनाम्॥

Question 1.
कस्याः तीरे समीरः मन्दमन्दं वहति?

Answer

Answer: कलिन्दात्मजायाः


Question 2.
कासाम् नतां पङ्क्तिम् वाणी अवलोकयतु?

Answer

Answer: मधुमाधवीनाम्


Question 3.
कासाम् नतां पङ्क्तिं अवलोकितम् भवेत्?

Answer

Answer: मधुमाधवीनाम्।


Question 4.
कुत्र समीरः मन्दमन्दं वहति?

Answer

Answer: कलिन्दात्मजायाः सवानीरतीरे समीरः मन्दमन्दं वहति।


Question 5.
कथं सनीरः समीरः वहित?

Answer

Answer: मन्दमन्दं सनीरः समीरः वहित।


Question 6.
‘यमुनायाः’ इत्यस्य पदस्य अर्थे कि पदं श्लोके अत्र आगतम्?

Answer

Answer: कलिन्दात्मजायाः


Question 7.
श्लोके ‘दृष्ट्वा’ पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Answer

Answer: आलोक्य


Question 8.
‘नतां पङ्क्तिम्’ अनयोः पदयोः विशेषणपदं किम्?

Answer

Answer: नताम्


Question 9.
‘वहति मन्द मन्दं सनीरे समीरे’ अत्र क्रियापदं किम्?

Answer

Answer: वहित्


ललित-पल्लवे पादपे पुष्पपुञ्ज
मलयमारुतोच्चुम्बिते मञ्जुकुञ्ज,
स्वनन्तीन्ततिम्प्रेक्ष्य मलिनामलीनाम्॥

Question 1.
अलीनां कीदृशीम् ततिं प्रेक्ष्य वाणी नवीनां वीणां निनादयतु?

Answer

Answer: मलिनाम्


Question 2.
अत्र श्लोके पल्लवाः कीदृशाः वर्णिताः सन्ति?

Answer

Answer: ललिताः


Question 3.
कुत्र स्वनन्तीम् अलीनां मलिनां ततिं वाणी प्रेक्षयतु?

Answer

Answer: ललित-पल्लवे पादपे पुष्पपुजे मञ्जुकुञ्जे मलय-मारुतोच्चुम्बिते स्वनन्तीम् अलीनां मालिनां ततिं वाणी प्रेक्षयतु।


Question 4.
‘अलीनाम् मलिनाम्’ अनयोः पदयोः विशेषणं किम्?

Answer

Answer: मलिनाम्


Question 5.
श्लोके ‘वृक्षे’ इत्यस्य पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Answer

Answer: पादपे


Question 6.
अत्र श्लोके ‘दृष्ट्वा ‘ पदस्य अर्थ किं पदम् आगतम्?

Answer

Answer: प्रेक्ष्य


लतानां नितान्तं सुमं शान्तिशीलम्
चलेदुच्छलेत्कान्तसलिलं सलीलम्,
तवाकर्ण्य वीणामदीनां नदीनाम्॥

Question 1.
वाण्याः वीणा कीदृशी अस्ति?

Answer

Answer: अदीना


Question 2.
नदीनां सलिलं कीदृशम् अत्र वर्णितम्?

Answer

Answer: कान्तम्


Question 3.
लतानां कीदृशं सुमं चले?

Answer

Answer: लतानां नितान्तं शान्तिशीलं सुमं चलेत्।


Question 4.
‘सुमनः’ इत्यस्य पदस्य कः पर्यायः अत्र आगतः?

Answer

Answer: सुमम्


Question 5.
श्लोके ‘उच्छलेत्’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किमस्ति?

Answer

Answer: कान्तसलिलम्


Question 6.
अत्र श्लोके ‘सुमम्’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदं किम्?

Answer

Answer: चलेत्


अन्वय लेखनम्

1. निनादयं नवीनामये वाणि! वीणाम्
मृदुं गाय गीति ललित-नीति-लीनाम्।

अन्वयः- (i) …………. वाणि! नवीनां (ii) …………. निनादय। (iii) …………. गीति (iv) …………. गाय।
मञ्जूषा-ललितनीतिलीनाम्, मृदुम्, अये, वीणाम्।

Answer

Answer:
(i) अये
(ii) वीणाम्
(iii) ललितनीतिलीनाम्
(iv) मृदुम्


2. मधुर-मञ्जरी-पिञ्जरी-भूत-मालाः
वसन्ते लसन्तीह सरसा रसाला:
कलापाः ललित-कोकिला-काकलीनाम्।

अन्वयः- इह (i) …………. मधुरमञ्जरीपिञ्जरी (ii) ………….. सरसाः रसालाः (iii) ……….. ललित (iv) ………. काकलीनां कलापाः (विलसन्ति)
मञ्जूषा-कोकिला भूतमालाः वसन्ते लसन्ति।

Answer

Answer:
(i) वसन्ते
(ii) भूतमालाः
(iii) लसन्ति
(iv) कोकिला


3. वहति मन्दमन्दं सनीरे समीरे
कलिन्दात्मजायास्सवानीरतीरे,
नतां पङ्क्तिमालोक्य मधुमाधवीनाम्॥

अन्वयः- कलिन्दात्मजायाः (i) ………. सनीरे समीरे (ii) ………. वहति (iii) ……… नतां पक्तिम् (iv) ……….।
(अये वाणि! नवीनां वीणां निनादय।)
मञ्जूषा-आलोक्य, सवानीरतीरे, मधुमाधवीनां, मन्दमन्दं।

Answer

Answer:
(i) सवानीरतीरे
(ii) मन्दमन्दं
(iii) मधुमाधवीनां
(iv) आलोक्य


4. ललित-पल्लवे पादपे पुष्पपुञ्ज
मलयमारुतोच्चुम्बिते मञ्जुकुजे,
स्वनन्तीन्ततिम्प्रेक्ष्य मलिनामलीनाम्॥

अन्वयः- ललितपल्लवे (i) ……. पुष्पपुञ्जे मञ्जुकुञ्ज (ii) ……… मारुतोच्चुम्बिते (iii) ……. अलीनां मलिनां (iv) ……….. प्रेक्ष्य (अये वाणि! नवीनां वीणां निनादय।)
मञ्जूषा-मलय, ततिं, पादपे, स्वनन्तीम्।

Answer

Answer:
(i) पादपे
(ii) मलय
(iii) स्वनन्तीम्
(iv) ततिं


5. लतानां नितान्तं सुमं शान्तिशीलम्
चलेदुच्छलेत्कान्तसलिलं सलीलम्,
तवाकर्ण्य वीणामदीनां नदीनाम्॥

अन्वयः- तव अदीनाम् (i) ………. आकर्ण्य लतानां नितान्तं (ii) ……..”सुमं चलेत् नदीनां (iii) ….. सलीलम् (iv) …….. ।
मञ्जूषा-उच्छलेत् वीणाम् शान्तिशीलं कान्तसलिलम्।

Answer

Answer:
(i) वीणाम्
(ii) शान्तिशीलं
(iii) कान्तसलिलम्
(iv) उच्छलेत्


निम्न श्लोकानि पठित्वा भावलेखनम् कुरुत

1. निनादय नवीनामये वाणि! वीणाम्
मृदुं गाय गीति ललित-नीति-लीनाम्।
मधुर-मञ्जरी-पिञ्जरी-भूत-मालाः
वसन्ते लसन्तीह सरसा रसालाः
कलापाः ललित-कोकिला-काकलीनाम्॥

अस्य भावोऽस्ति- हे सरस्वति देवि! अस्मिन् (i) ………… मधुर मञ्जरीणिः पीताः आम्र वृक्षाणां (ii) …………. शोभिन्ताः भवन्ति। सहैव मनोहराणां (iii) ……….. शोभायुक्ताः कोकिलसमूहाः अपि शोभन्ते।
अतः हे वाणि शारदे! त्वं ललितनीतिलीनां (iv) ………… मृदुं गाय नवीनां वीणां च निनादय।
मञ्जूषा-काकलीना, वसन्ते, गीति, मालाः।

Answer

Answer:
(i) वसन्ते
(ii) मालाः
(iii) काकलीनां
(iv) गीति।


2. कलिन्दात्मजायास्सवानीरतीरे,
नतां पङ्किमालोक्य मधुमाधवीनाम्॥

अस्य श्लोकस्य भावोऽस्ति-यमुनायाः सवानीरे तटे (i) …… पूरिते वार्यो (ii)..वहति सति पुष्पैः नतां (iii) ……… पङ्क्तिम् दृष्ट्वा हे वाणि शारदे! त्वं नवीनां (iv) ………. निनादय।
मञ्जूषा – वीणा, जलबिन्दुभिः, मधुमाधवीनाम्, मन्दं मन्दं।

Answer

Answer:
(i) जलबिन्दुभिः
(ii) मन्दं मन्दं
(iii) मधुमाधवीनाम्
(iv) वीणां।


3. ललित-पल्लवे पादपे पुष्पपुजे
मलयमारुतोच्चुम्बिते मञ्जुकुञ्ज,
स्वनन्तीन्ततिम्प्रेक्ष्य मलिनामलीनाम्॥

अस्य श्लोकस्य भावोऽस्ति-यत् मलयपर्वतात् आगतैः पवनैः चुम्बितेषु (i) …….वृक्षेषु, पुष्प पुञ्जेषु एवं (ii) ……. कृष्णभ्रमराणां (iii) …… पऽक्ती: दृष्ट्वा हे (iv) …… शारदे त्वं नवीनां वीणां निनादय।
मञ्जूषा – ललितपल्लवानां, गुञ्जायमानाः, वाणि, सुन्दरकुञ्जेषु।

Answer

Answer:
(i) ललितपल्लवानां
(ii) सुन्दरकुञ्जेषु
(iii) गुञ्जायमानाः
(iv) वाणि।


4. लतानां नितान्तं सुमं शान्तिशीलम्
चलेदुच्छलेत्कान्तसलिलं सलीलम्,
तवाकर्ण्य वीणामदीनां नदीनाम्॥

अस्य श्लोकस्य भावोऽस्ति-हे सरस्वति मातः! तव (i) ……… वीणानादं श्रुत्वा लतानां (ii) ……… शान्तिशीलं सुमनं (iii) ……… नदीनाञ्च मनोहरं (iv) ……. अपि उच्छलेत्। अतः हे वाणि शारदे! त्वं नवीनां वादय।
मञ्जूषा-कम्पेत् (चलेत्), जलम्, ओजपूर्णं, नितान्तं

Answer

Answer:
(i) ओजपूर्णं
(ii) नितान्तं
(iii) कम्पेत् (चलेत्)
(iv) जलम्।


निम्नवाक्येषु रेखाङ्कित पदानाम् स्थानेषु प्रश्नवाचक पदं लिखत

Question 1.
अये वाणि! नवीनां वीणाम् (त्वं) निनादय।
(क) कम्
(ख) काम्
(ग) कीदृशी
(घ) कीदृशीम्

Answer

Answer: (घ) कीदृशीम्


Question 2.
ललितनीतिलीनां गीतिं मृदुं गाय।
(क) कम्
(ख) कथम्
(ग) कीदृशम्
(घ) काम्

Answer

Answer: (ख) कथम्


Question 3.
इह वसन्ते सरसाः रसालाः लसन्ति।
(क) कदा
(ख) कुत्र
(ग) कति
(घ) के

Answer

Answer: (क) कदा


Question 4.
वसन्ते इह मधुर मञ्जरी पिञ्जरी भूतमालाः रसाला: लसन्ति।
(क) कुत्र
(ख) कदा
(ग) के
(घ) किम्

Answer

Answer: (क) कुत्र


Question 5.
वसन्ते सरसाः रसालाः लसन्ति।
(क) काः
(ख) कदा
(ग) के
(घ) कीदृशाः

Answer

Answer: (ग) के


Question 6.
ललित कोकिला काकलीनाम् कलापाः बिलसन्ति।
(क) काः
(ख) के
(ग) कति
(घ) कथम्

Answer

Answer: (ख) के


Question 7.
कलिन्दात्मजायाः तीरे समीरः वहति।
(क) काम्
(ख) के
(ग) कस्याः
(घ) काः

Answer

Answer: (ग) कस्याः


Question 8.
कलिन्दात्मजायाः सवानीरतीरे सनीरः समीर: वहति।
(क) कुत्र
(ख) कथम्
(ग) कम्
(घ) कम्

Answer

Answer: (क) कुत्र


Question 9.
सनीरः समीरः मन्दमन्दं वहति।
(क) काः
(ख) कथम्
(ग) कति
(घ) कदा

Answer

Answer: (ख) कथम्


Question 10.
कलिन्दात्मजायाः तीरे सनीरे समीरे वहति (सति) मधुमपवीनां षक्तिमः दृश्यते।
(क) कीदृशाः
(ख) कस्मिन्
(ग) कुत्र
(घ) के

Answer

Answer: (ख) कस्मिन्


Question 11.
मलिनाम् अलीनां ततिम् प्रेक्ष्य वाणि। नवीनां वीणां निनादय।
(क) कासाम्
(ख) कुत्र
(ग) कीदृशीम्
(घ) काः

Answer

Answer: (क) कासाम्


Question 12.
मलिनाम् अलीनां स्वनन्तीम् ततिम् पश्य।
(क) कीदृशीम्
(ख) कम्
(ग) काम्
(घ) के

Answer

Answer: (क) कीदृशीम्


Question 13.
लतानां नितान्तं शान्तिशीलम् सुमं चलेत्।
(क) कुत्र
(ख) किम्
(ग) कीदृशम्
(घ) काः

Answer

Answer: (ग) कीदृशम्


Question 14.
लतानां नितान्तं शान्तिशीलम् सुमं चलेत्।
(क) कासाम्
(ख) कीदृशी
(ग) के
(घ) का

Answer

Answer: (क) कासाम्


Question 15.
तव अदीनां वीणाम् आकर्ण्य सुमं चलेत्।
(क) कथम्
(ख) कुत्र
(ग) काम्
(घ) के

Answer

Answer: (ग) काम्


Question 16.
नदीनाम् कान्त सलिलम् सलीलम् उच्छलेत्।
(क) कथम्
(ख) कति
(ग) कदा
(घ) का

Answer

Answer: (क) कथम्


Question 17.
ललितपल्लवे पादपे मलिनां अलीनां स्वतन्तींततिं पश्यत।
(क) कुत्र
(ख) कीदृशे
(ग) किम्
(घ) कति

Answer

Answer: (ख) कीदृशे


समुचितानि पर्यायपदानि मेलनं कुरुत

पदानि – अर्थाः
1. वाणि – अतीव
2. समीरे – दृष्ट्वा
3. ततिम् – शान्तस्वभावम्
4. अलीनाम् – वायो
5. नवीनाम् – शोभन्ते
6. सनीरे – गुञ्जायमानाम्
7. लसन्ति – सुन्दरपत्रयुक्ते
8. पादपे – हे सरस्वति
9. स्वनन्तीम् – ओजस्विनीम्
10. प्रेक्ष्य – नूतनाम्
11. ललितपल्लवे – वृक्षे
12. अदीनाम् – पुष्पम्
13. नितान्तम् – पङ्क्तिम्
14. सुमम् – जलयुक्ते
15. शान्तिशीलम् – भ्रमराणाम्

Answer

Answer:
1. वाणि – हे सरस्वति
2. समीरे – वायौ
3. ततिम् – पङ्क्तिम्
4. अलीनाम् – भ्रमराणाम्
5. नवीनाम् – नूतनाम्
6. सनीरे – जलयुक्ते
7. लसन्ति – शोभन्ते
8. पादपे – वृक्षे
9. स्वनन्तीम् – गुञ्जायमानाम्
10. प्रेक्ष्य – दृष्ट्वा
11. ललितपल्लवे – मनोहरपत्रयुक्ते
12. अदीनाम् – ओजस्विनीम्
13. नितान्तम् – अतीव
14. सुमम् – पुष्पम्
15. शान्तिशीलम् – शान्तस्वभावम्


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit भारतीवसन्तगीतिः MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 1 भारतीवसन्तगीतिः with Answers Read More »

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 2 स्वर्णकाकः with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 2 स्वर्णकाकः with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the स्वर्णकाकः Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these स्वर्णकाकः objective questions.

स्वर्णकाकः Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 2 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of स्वर्णकाकः Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit स्वर्णकाकः MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

अधोलिखितगद्यांशान् पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

(क) नैतादृशः स्वर्णपक्षो रजतचञ्चुः स्वर्णकाकस्तया पूर्वं दृष्टः। तं तण्डुलान् खादन्तं हसन्तञ्च विलोक्य बालिका रोदितुमारब्धा। तं निवारयन्ती सा प्रार्थयत्-“तण्डुलान् मा भक्षय। मदीया माता अतीव निर्धना वर्तते।” स्वर्णपक्षः काकः प्रोवाच, “मा शुचः। सूर्योदयात्प्राग् ग्रामाबहिः पिप्पलवृक्षमनु त्वया आगन्तव्यम्। अहं तुभ्यं तण्डुलमूल्यं दास्यामि।” प्रहर्षिता बालिका निद्रामपि न लेभे।

Question 1.
‘तं तण्डुलान् खादन्तं…।’ अत्र ‘तं’ सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) स्वर्णं
(ख) वृद्धायै
(ग) बालिकायै
(घ) काकाय

Answer

Answer: (घ) काकाय


Question 2.
‘प्रार्थयत्’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
(क) सा
(ख) काकः
(ग) बालिका
(घ) तं

Answer

Answer: (क) सा


Question 3.
‘स्वर्णपक्षः’ इति विशेषणपदस्य विशेष्यपदं किम्?
(क) बालिका
(ख) वृद्धा
(ग) काकः
(घ) माता

Answer

Answer: (ग) काकः


Question 4.
‘हसितुम्’ इति पदस्य विलोमपदं किम्?
(क) रोदितुम्
(ख) रोदी
(ग) दृष्टः
(घ) हसन्तम्

Answer

Answer: (क) रोदितुम्


Question 5.
कः तण्डुलमूल्यं दास्यति?

Answer

Answer: स्वर्णकाकः


Question 6.
स्वर्णकाकः कया न पूर्वं दृष्टः?

Answer

Answer: बालिकया


Question 7.
बालिका किमर्थं रोदितुम् आरब्धा?

Answer

Answer: काकं तण्डुलान् खादन्तं हसन्तम् च विलोक्य बालिका रोदितुम् आरब्धा।


(ख) चिरकालं भवने चित्रविचित्रवस्तूनि सज्जितानि दृष्ट्वा सा विस्मयं गता। श्रान्तां तां विलोक्य काकः अवदत्-“पूर्वं लघुप्रातराशः क्रियताम्-वद त्वं स्वर्णस्थाल्यां भोजनं करिष्यसि किं वा रजतस्थाल्याम् उत ताम्रस्थाल्याम्?” बालिका अवदत्-ताम्रस्थाल्याम् एव अहं- “निर्धना भोजनं करिष्यामि।” तदा सा आश्चर्यचकिता सञ्जाता यदा स्वर्णकाकेन स्वर्णस्थाल्यां भोजनं “परिवेषितम्।” न एतादृशम् स्वादु भोजनमद्यावधि बालिका खादितवती। काकोऽवदत्-बालिके! अहमिच्छामि यत् त्वम् सर्वदा अत्रैव तिष्ठ परं तव माता तु एकाकिनी वर्तते। अतः “त्वं शीघ्रमेव स्वगृहं गच्छ।”

Question 1.
‘विलोक्य’ इति पदस्य कः अर्थः?
(क) अभ्रमत्
(ख) अकथयत्
(ग) दृष्ट्वा
(घ) गत्वा

Answer

Answer: (ग) दृष्ट्वा


Question 2.
‘करिष्यामि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) अहम्
(ख) काकः
(ग) बालिका
(घ) निर्धना

Answer

Answer: (क) अहम्


Question 3.
‘त्वं शीघ्रमेव गृहं गच्छ।’ अत्र ‘त्वं’ इति सर्वनामपदं कस्यै प्रयुक्तम्?
(क) काकाय
(ख) बालिकायै
(ग) वृद्धायै
(घ) बालिकाय

Answer

Answer: (ख) बालिकायै


Question 4.
‘धनिका’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदं किम्?
(क) निर्धना
(ख) गता
(ग) श्रान्तां
(घ) सर्वदा

Answer

Answer: (क) निर्धना


Question 5.
कस्याः माता एकाकिनी वर्तते?

Answer

Answer: बालिकायाः


Question 6.
का स्वादु भोजनम् खादितवती?

Answer

Answer: बालिका


Question 7.
बालिका भवने किमर्थं विस्मयं गता?

Answer

Answer: चिरकालं भवने चित्रविचित्रवस्तूनि सज्जितानि दृष्ट्वा बालिका विस्मयं गता।


(ग) तस्मिन्नेव ग्रामे एका अपरा लुब्धा वृद्धा न्यवसत्। तस्या अपि एका पुत्री आसीत्। ईर्ष्णया सा तस्य स्वर्णकाकस्य रहस्यम् ज्ञातवती। सूर्यातपे तण्डुलान् निक्षिप्य तयापि स्वसुता रक्षार्थं नियुक्ता। तथैव स्वर्णपक्षः काकः तण्डुलान् भक्षयन् तामपि तत्रैवाकारयत्। प्रातस्तत्र गत्वा सा काकं निर्भर्त्सयन्ती प्रावोचत्-“भो नीचकाक! अहमागता, मह्यं तण्डुलमूल्यं प्रयच्छ।” काकोऽब्रवीत्-“अहं त्वत्कृते सोपानम् अवतारयामि। तत्कथय स्वर्णमयं रजतमयं ताम्रमयं वा।” गर्वितया बालिकया प्रोक्तम्-“स्वर्णमयेन सोपानेन अहम् आगच्छामि” परं स्वर्णकाकस्तत्कृते ताम्रमयं सोपानमेव प्रायच्छत्। स्वर्णकाकस्तां भोजनमपि ताम्रभाजने एव अकारयत्।

Question 1.
‘अकारयत्’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) तां
(ख) स्वर्णकाकः
(ग) भोजनम्
(घ) ताम्रभाजने

Answer

Answer: (ख) स्वर्णकाकः


Question 2.
‘अहम् त्वत्कृते…।’ अस्मिन् वाक्ये ‘अहम्’ इति सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) काकम्
(ख) बालिकायै
(ग) वृद्धायै
(घ) स्वर्णकाकाय

Answer

Answer: (घ) स्वर्णकाकाय


Question 3.
‘बालिकया’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) गर्वितया
(ख) प्रोक्तम्
(ग) अपरा
(घ) स्वर्णमयेन

Answer

Answer: (क) गर्वितया


Question 4.
वायसः’ इति पदस्य पर्यायः कः?
(क) पुत्री
(ख) माता
(ग) वृद्धा
(घ) काकः

Answer

Answer: (घ) काकः


Question 5.
काकः गर्वितबालिकायै कीदृशम् सोपानम् प्रायच्छत्?

Answer

Answer: ताम्रमयं


Question 6.
अपरा वृद्धा कीदृशी आसीत्?

Answer

Answer: लुब्धा


Question 7.
बालिका काकं निर्भर्त्सयन्ती किम् प्रावोचत्?

Answer

Answer: काकं निर्भर्त्सयन्ती बालिका प्रावोचत्-” भो नीचकाक! अहम् आगता। मह्यं तण्डुलमूल्यं प्रयच्छ।”


अधोलिखितकथनेषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं क्रियताम्उत्तराणि

(i) ग्रामे निर्धना वृद्धा न्यवसत्।
(ii) सूर्यातपे तण्डुलान् खगेभ्यो रक्ष।
(iii) माता पुत्रीम् आदिदेश।
(iv) स्वर्णकाकः तया पूर्वं न दृष्टः।
(v) ग्रामात् बहिः पिप्पलवृक्षः आसीत्।
(vi) वृक्षस्य उपरि स्वर्णमयः प्रासादः वर्तते।
(vii) बालिकया लोभस्य फलं प्राप्तम्।
(vi) बालिका स्वर्णभवनं आरोहत।
(ix) काकेन तिस्रः मञ्जूषाः समुत्क्षिप्ताः।
(x) प्रहर्षिता बालिका निद्राम् अपि न लेभे।

Answer

Answer:
(i) ग्रामे कीदृशी वृद्धा न्यवसत्?
(ii) सूर्यातपे तण्डुलान् केभ्यः रक्ष?
(iii) माता काम् आदिदेश?
(iv) स्वर्णकाकः कया पूर्वं न दृष्टः?
(v) कस्मात् बहिः पिप्पलवृक्षः आसीत्?
(vi) कस्य उपरि स्वर्णमयः प्रासादः वर्तते?
(vii) कया लोभस्य फलं प्राप्तम्?
(vii) बालिका कुत्र आरोहत?
(ix) काकेन कति मञ्जूषाः समुत्क्षिप्ताः?
(x) प्रहर्षिता बालिका काम् अपि न लेभे?


घटनाक्रमानुसारं अधोलिखितानि वाक्यानि पुनः लेखनीयानि

(i) एकदा माता स्थाल्या तण्डुलान् निक्षिप्य पुत्रीम् आदिदेश।
(ii) पुरा कस्मिंश्चिद् ग्रामे एका निर्धना वृद्धा स्त्री न्यवसत्।
(iii) तस्याः एका दुहिता विनम्रा मनोहरा चासीत्।
(iv) सूर्योदयात्प्राग् ग्रामाद् बहिः पिप्पलवृक्षमनु त्वया आगन्तव्यम्।
(v) नैतादृशः स्वर्णपक्षो रजतचञ्चुः स्वर्णकाकस्तया पूर्वं दृष्टः।
(vi) स्वर्णपक्षः काकः प्रोवाच, मा शुचः।
(vii) अहं तुभ्यं तण्डुलमूल्यं दास्यामि।
(viii) तं तण्डुलान् खादन्तं हसन्तञ्च विलोक्य बालिका रोदितुमारब्धा।

Answer

Answer:
(i) पुरा कस्मिंश्चिद् ग्रामे एका निर्धना वृद्धा स्त्री न्यवसत्।
(ii) तस्याः एका दुहिता विनम्रा मनोहरा चासीत्।
(iii) एकदा माता स्थाल्यां तुण्डलान् निक्षिप्य पुत्रीम् आदिदेश।
(iv) नैतादृशः स्वर्णपक्षो रजतचञ्चुः स्वर्णकाकस्तया पूर्वं दृष्टः।
(v) तं तण्डुलान् खादन्तं हसन्तञ्च विलोक्य बालिका रोदितुमारब्धा।
(vi) स्वर्णपक्षः काकः प्रोवाच, मा शुचः।
(vii) सूर्योदयात्प्राग् ग्रामाद् बहिः पिप्पलवृक्षमनु त्वया आगन्तव्यम्।
(viii) अहं तुभ्यं तण्डुलमूल्यं दास्यामि।


रेखांकितपदानाम् प्रसङ्गानुसार शुद्धं अर्थं चित्वा लिखत.

Question 1.
वृद्धायाः दुहिता विनम्रा आसीत्।
(क) पुत्री
(ख) पुत्र
(ग) दुग्धं
(घ) धेनुः

Answer

Answer: (क) पुत्री


Question 2.
सूर्यातपे तण्डुलान् खगेभ्यः रक्षा
(क) चणकान् .
(ख) ओदनं
(ग) अक्षतान्
(घ) शाकान्

Answer

Answer: (ग) अक्षतान्


Question 3.
तत्र स्वर्णमयः प्रासादः आसीत्।
(क) भवनम्
(ख) मिष्ठान्नम्
(ग) प्रसादं
(घ) प्राप्तम्।

Answer

Answer: (क) भवनम्


Question 4.
काकेन गवाक्षात् कथितम्।
(क) ग्रामात्
(ख) कक्षात्
(ग) वातायनात्
(घ) भवनात्

Answer

Answer: (ग) वातायनात्


Question 5.
बालिकां विलोक्य काकः प्राह।
(क) उवाच
(ख) अहसत्
(ग) प्राप्नोत्
(घ) प्राप्तम्।

Answer

Answer: (क) उवाच


Question 6.
यथेच्छं एकाम् मञ्जूषां गृहाण।
(क) गृहाणि
(ख) ग्रहणं कुरु
(ग) गुहां
(घ) गृहम्

Answer

Answer: (ख) ग्रहणं कुरु


अधोलिखितपदानां पर्यायपदानि लिखत

दुहिता, स्त्री, प्रासादः, खगः

Answer

Answer:
दुहिता – सुता, तनुजा, पुत्री।
स्त्री – महिला, ललना, नारी।
प्रासादः – राजभवनः, महलः हर्म्यम्।
खगः – पक्षी, खेचरः, विहगः।


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 2 स्वर्णकाकः with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit स्वर्णकाकः MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 2 स्वर्णकाकः with Answers Read More »

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम् with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम् with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the गोदोहनम् Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these गोदोहनम् objective questions.

गोदोहनम् Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 3 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of गोदोहनम् Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit गोदोहनम् MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

अधोलिखितान् गद्यांशान् पठित्वा निर्देशानुसारं प्रश्नान् उत्तरत

(क) (मल्लिका मोदकानि रचयन्ती मन्दस्वरेण शिवस्तुतिं करोति)
(ततः प्रविशति मोदकगन्धम् अनुभवन् प्रसन्नमना चन्दनः।)

चन्दनः – अहा! सुगन्धस्तु मनोहरः (विलोक्य) अये मोदकानि रच्यन्ते? (प्रसन्नः भूत्वा) आस्वादयामि तावत्। (मोदकं गृहीतुमिच्छति)
मल्लिका – (सक्रोधम्) विरम। विरम। मा स्पृश! एतानि मोदकानि।
चन्दनः – किमर्थं क्रुध्यसि! तव हस्तनिर्मितानि मोदकानि दृष्ट्वा अहं जिह्वालोलुपतां नियन्त्रयितुम् अक्षमः अस्मि, किं न जानासि त्वमिदम्?
मल्लिका – सम्यग् जानामि नाथ! परम् एतानि मोदकानि पूजानिमित्तानि सन्ति।
चन्दनः – तर्हि, शीघ्रमेव पूजनं सम्पादय। प्रसादं च देहि।
मल्लिका – भो! अत्र पूजनं न भविष्यति। अहं स्वसखिभिः सह श्वः प्रातः काशीविश्वनाथमन्दिरं प्रति गमिष्यामि, तत्र गङ्गास्नानं धर्मयात्राञ्च वयं करिष्यामः।
चन्दनः – सखिभिः सह! न मया सह! (विषादं नाटयति)।
मल्लिका – आम्! चम्पा, गौरी, माया, मोहिनी, कपिलाद्याः सर्वाः गच्छन्ति। अतः, मया सह तवागमनस्य औचित्यं नास्ति। वयं सप्ताहान्ते प्रत्यागमिष्यामः। तावत्, गृह व्यवस्था, धेनोः दुग्धदोहनव्यवस्थाञ्च परिपालय।

Question 1.
‘न मया सह’ अत्र वाक्यांशे ‘मया’ इति सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) चन्दनस्य
(ख) चन्दनाय
(ग) चन्दनः
(घ) चन्दनम्

Answer

Answer: (ख) चन्दनाय


Question 2.
‘मोदकानि’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) हस्तनिर्मितानि
(ख) परम्
(ग) इदम्
(घ) जिह्वा

Answer

Answer: (क) हस्तनिर्मितानि


Question 3.
‘प्रविशति’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
(क) प्रसन्नमना
(ख) चन्दनः
(ग) मोदकगन्धम्
(घ) अनुभवन्

Answer

Answer: (ख) चन्दनः


Question 4.
‘असमर्थः’ इति पदस्य पर्यायपदम् किम्?
(क) अक्षमः
(ख) तर्हि
(ग) विषादम्
(घ) विरम

Answer

Answer: (क) अक्षमः


Question 5.
धर्मयात्रायै का गमिष्यति?

Answer

Answer: मल्लिका


Question 6.
सुगन्धः कीदृशः अस्ति?

Answer

Answer: मनोहरः


Question 7.
मल्लिका कथम् शिवस्तुतिं करोति?

Answer

Answer: मल्लिका मोदकानि रचयन्ती मन्दस्वरेण शिवस्तुतिं करोति।


Question 8.
मल्लिकया सह का-का गमिष्यन्ति?

Answer

Answer: मल्लिकया सह चम्पा, गौरी, माया, मोहनी, कपिलाद्याः सर्वाः गमिष्यन्ति।


(ख) चन्दनः – अस्तु। गच्छ। सखिभिः सह धर्मयात्रया आनन्दिता च भव। अहं सर्वमपि परिपालयिष्यामि। शिवास्ते सन्तु पन्थानः।
चन्दनः – मल्लिका तु धर्मयात्रायै गता। अस्तु। दुग्धदोहनं कृत्वा ततः स्वप्रातराशस्य प्रबन्धं करिष्यामि। (स्त्रीवेषं धृत्वा, दुग्धपात्रहस्तः नन्दिन्याः समीपं गच्छति)
उमा – मातुलानि! मातुलानि!
चन्दनः – उमे! अहं तु मातुलः। तव मातुलानि तु गङ्गास्नानार्थं काशीं गता अस्ति। कथय! किं ते प्रियं करवाणि?
उमा – मातुल! पितामहः कथयति, मासानन्तरम् अस्मत् गृहे महोत्सवः भविष्यति। तत्र त्रिशत-सेटकमितं दुग्धम् अपेक्षते। एषा व्यवस्था भवद्भिः करणीया।
चन्दनः – (प्रसन्नमनसा) त्रिशत-सेंटककपरिमितं दुग्धम्! शोभनम्। दुग्धव्यवस्था भविष्यति एव इति पितामहं प्रति त्वया वक्तव्यम्।
उमा – धन्यवादः मातुल! याम्यधुना। (सा निर्गता)

Question 1.
‘गच्छामि’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) अधुना
(ख) यामि
(ग) निर्गता
(घ) अपेक्षते।

Answer

Answer: (ख) यामि


Question 2.
‘परिपालयिष्यामि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) अहम्
(ख) चन्दनः
(ग) सर्वम्
(घ) सर्वमपि

Answer

Answer: (क) अहम्


Question 3.
‘किं ते प्रियं करवाणि’ अत्र ‘ते’ सर्वनाम पदं कस्यै प्रयुक्तम्?
(क) उमा
(ख) मल्लिका
(ग) उमायै
(घ) चन्दनाय

Answer

Answer: (ग) उमायै


Question 4.
‘आगता’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदम् किम्?
(क) गता
(ख) अस्ति
(ग) सन्तु
(घ) भव

Answer

Answer: (क) गता


Question 5.
कस्याः पन्थानः शिवाः सन्तु?

Answer

Answer: मल्लिकायाः


Question 6.
कस्याः मातुलानि गङ्गास्नानार्थं काशीं गता?

Answer

Answer: उमायाः


Question 7.
दुग्धदोहनं कृत्वा चन्दनः किम् करिष्यति?

Answer

Answer: दुग्धदोहनं कृत्वा चन्दनः स्वप्रातराशस्य प्रबन्धं करिष्यति।


Question 8.
महोत्सवः कदा कुत्र च भविष्यति?

Answer

Answer: पितामहस्य गृहे मासान्तरम् महोत्सवः भविष्यति।


(ग) कुम्भकारः- (घटरचनायां लीनः गायति)
ज्ञात्वाऽपि जीविकाहेतोः रचयामि घटानहम्।
जीवनं भङ्गुरं सर्वं यथैष मृत्तिकाघटः।
चन्दनः – नमस्करोमि तात! पञ्चदश घटान् इच्छामि। किं दास्यसि?
देवेश – कथं न? विक्रयणाय एव एते। गृहाण घटान्। पञ्चशतोत्तर-रूप्यकाणि च देहि।
चन्दनः – साधु! परं मूल्यं तु दुग्धं विक्रीय एव दातुं शक्यते।
देवेशः – क्षम्यतां पुत्र! मूल्यं विना तु एकमपि घटं न दास्यामि।
मल्लिका – (स्वाभूषणं दातुमिच्छति) तात! यदि अधुनैव मूल्यम् आवश्यकं तर्हि, गृहाण एतत् आभूषणम्।
देवेशः – पुत्रिके! नाहं पापकर्म करोमि। कथमपि नेच्छामि त्वाम् आभूषणविहीनां कर्तुम्। नयतु यथाभिलषितान् घटान्। दुग्धं विक्रीय एव घटमूल्यम् ददातु।
उभौ – धन्योऽसि तात! धन्योऽसि।

Question 1.
‘नाहं पापकर्म करोमि” अत्र ‘करोमि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
(क) नाहं
(ख) पाप
(ग) कर्म
(घ) अहम्

Answer

Answer: (घ) अहम्


Question 2.
‘त्वाम्’ इति सर्वनामपदम् कस्यै प्रयुक्तम्?
(क) मल्लिकायै
(ख) मल्लिका
(ग) उमायै
(घ) चन्दनाय

Answer

Answer: (क) मल्लिकायै


Question 3.
‘ग्रहीतुम्’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदं किम्?
(क) क्षम्यतां
(ख) दातुम्
(ग) दास्यसि
(घ) हेतोः

Answer

Answer: (ख) दातुम्


Question 4.
‘चेत्’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) यदि
(ख) तर्हि
(ग) परं
(घ) विना
Question 5.
कुम्भकारः किमर्थं घटान् रचयति?

Answer

Answer: (क) यदि


Question 6.
जीवनं कीदृशं भवति?

Answer

Answer: भगुरं


Question 7.
किम् ज्ञात्वा कुम्भकारः घटान् रचयति?

Answer

Answer: यथा मृत्तिकाघटः तथा एव सर्वं जीवनं भगुरम् अस्ति एतत् ज्ञात्वा अपि कुम्भकारः जीविकाहेतोः घटान् रचयति।


Question 8.
घटमूल्यार्थं मल्लिका कस्मै किम् दातुम् इच्छति।

Answer

Answer: घटमूल्यार्थम् मल्लिका कुम्भकाराय स्वाभूषणं दातुम् इच्छति।


(घ) (मासानन्तरं सन्ध्याकालः। एकत्र रिक्ताः नूतनघटाः सन्ति। दुग्धक्रेतारः अन्ये च ग्रामवासिनः अपरत्र आसीनाः)

चन्दनः – (धेनुं प्रणम्य, मङ्गलाचरणं विधाय, मल्लिकाम् आह्वयति) मल्लिके! सत्वरम् आगच्छ।
मल्लिका – आयामि नाथ! दोहनम् आरभस्व तावत्।
चन्दनः – (यदा धेनोः समीपं गत्वा दोग्धुम् इच्छति, तदा धेनुः पृष्ठपादेन प्रहरति। चन्दनश्च पात्रेण सह पतति) नन्दिनि! दुग्धं देहि। किं जातं ते? (पुनः प्रयासं करोति)(नन्दिनी च पुनः पुनः पादप्रहारेण ताडयित्वा चन्दनं रक्तरञ्जितं करोति) हा! हतोऽस्मि। (चीत्कारं कुर्वन् पतति) (सर्वे आश्चर्येण चन्दनम् अन्योन्यं च पश्यन्ति)
मल्लिका – (चीत्कारं श्रुत्वा, झटिति प्रविश्य) नाथ! किं जातम्? कथं त्वं रक्तरञ्जितः?
चन्दनः – धेनुः दोग्धुम् अनुमतिम् एव न ददाति। दोहनप्रक्रियाम् आरभमाणम् एव ताडयति माम्।
(मल्लिका धेनुं स्नेहेन वात्सल्येन च आकार्य दोग्धुं प्रयतते। किन्तु, धेनुः दुग्धहीना एव इति अवगच्छति।)

Question 1.
‘ग्रामवासिनः’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) अन्ये
(ख) दुग्धक्रेतारः
(ग) अपरत्र
(घ) आसीनाः

Answer

Answer: (क) अन्ये


Question 2.
‘पश्यन्ति’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) चन्दनम्
(ख) अन्योन्यं
(ग) सर्वे
(घ) आश्चर्येण

Answer

Answer: (ग) सर्वे


Question 3.
‘शीघ्रम्’ इति पदस्य समानार्थकम् पदं किम्?
(क) झटिति
(ख) चीत्कारं
(ग) कुर्वन्
(घ) पुनः पुनः

Answer

Answer: (क) झटिति


Question 4.
‘त्वं रक्तरञ्जितः’ अत्र ‘त्वं’ सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) चन्दनः
(ख) चन्दनाय
(ग) मल्लिकायै
(घ) उमायै

Answer

Answer: (ख) चन्दनाय


Question 5.
धेनोः नाम किम् अस्ति?

Answer

Answer: नन्दिनी


Question 6.
पात्रेण सह कः पतति?

Answer

Answer: चन्दनः


Question 7.
मल्लिका कथम् दोग्धुम् प्रयतते?

Answer

Answer: मल्लिका धेनुं स्नेहेन वात्सल्येन च आकार्य दोग्धुं प्रयतते।


Question 8.
चन्दनः किम् कृत्वा मल्लिकाम् आह्वयति?

Answer

Answer: धेनुम् प्रणम्य मङ्गलाचरणं च विधाय चन्दनः मल्लिकाम् आह्वयति।


अधोलिखितकथनेषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(i) प्रसन्नः सः धेनोः बहुसेवां करोति।
(ii) द्वावेव धेनोः सेवायां निरतौ भवतः।
(iii) ग्रामप्रमुखस्य गृहे महोत्सवः भविष्यति।
(iv) मल्लिका तु धर्मयात्रायै गता।
(v) तव मातुलानि तु काशीं गता।

Answer

Answer:
(i) प्रसन्नः सः कस्याः बहुसेवां करोति?
(ii) द्वावेव धेनोः कस्याम् निरतौ भवतः?
(iii) कस्य गृहे महोत्सवः भविष्यति?
(iv) का तु धर्मयात्रायै गता?
(v) तव मातुलानि तु कुत्र गता?


निम्नलिखितश्लोकानाम् अन्वयेषु समुचितपदैः रिक्तपूर्तिः कुरुत

1. कार्यमद्यतनीयं यत् तदद्यैव विधीयताम्।
विपरीते गतिर्यस्य स कष्टं लभते ध्रुवम्।।

अन्वयः- यत् अद्यतनीयं (i) ……………….. तत् अद्यैव (ii) ………………. । यस्य गतिः (iii) …………… सः ध्रुवं (iv)…………………. लभते।

Answer

Answer:
यत् अद्यतनीयं (i) कार्यं तत् अद्यैव (ii) विधीयताम्। यस्य गतिः (iii) विपरीते (अस्ति) सः ध्रुवं (iv) कष्टं लभते।


2. सुविचार्य विधातव्यं कार्यं कल्याणकाक्षिणा।
यः करोत्यविचार्यैतत् स विषीदति मानवः।।

अन्वयः- (i) ………………. कार्यं (ii) ………………….. विधातव्यम्। यः (iii) ………………… एतत् (iv) ……………….. करोति सः विषीदति।

Answer

Answer:
(i) कल्याणकाङ्क्षिणा कार्य (ii) सुविचार्य (एव) विधातव्यम्। यः (iii) मानवः एतत् (iv) अविचार्य करोति सः विषीदति।


3. आदानस्य प्रदानस्य कर्तव्यस्य च कर्मणः।
क्षिप्रमक्रियमाणस्य कालः पिबति तद्रसम्।।

अन्वयः- क्षिप्रम् (i) ……………… आदानस्य (ii) ………….. कर्तव्यस्य च (iii) …………….. तद्रसं (iv) ……………….. पिबति।

Answer

Answer:
क्षिप्रम् (i) अक्रियमाणस्य आदानस्य (ii) प्रदानस्य कर्तव्यस्य च (iii) कर्मणः तद्रसं (iv) काल: पिबति।


अधोलिखितश्लोकानाम् भावार्थान् मञ्जूषातः उचितपदानि चित्वा पूरयत

(i) आदानस्य प्रदानस्य कर्तव्यस्य च कर्मणः।
क्षिप्रमक्रियमाणस्य कालः पिबति तद्रसम्॥

भावार्थ:-श्लोकस्यं भावः अस्ति यत् कोऽपि कार्यम् (i) …………….. समये (ii) ……………… भवति, तदा (iii) ……………… कार्यस्य (iv) ……………. नश्यति।
मञ्जूषा- आनन्दं, न, उचिते, तस्य

Answer

Answer: श्लोकस्य भावः अस्ति यत् कोऽपि कार्यम् उचिते समये न भवति, तदा तस्य कार्यस्य आनन्दं नश्यति।


(ii) ज्ञात्वाऽपि जीविकाहेतोः रचयामि घटानहम्।
जीवनं भङ्गुरं सर्वं यथैष मृत्तिकाघटः॥

भावार्थ:-कुम्भकारः संसारस्य (i) ……………….. जानाति यथा (ii) ……………… घटः नश्यति तथैव मानवस्य जीवनम् अपि (iii) ………….. अस्ति। अतः सः तु केवलम् (iv) …………….. एव घटान् रचयति।
मञ्जूषा- जीविकाहेतोः, नश्वरता, मृत्तिकायाः, क्षणभङ्गुरम्

Answer

Answer: कुम्भकारः संसारस्य नश्वरता जानाति यथा मृत्तिकायाः घटः नश्यति तथैव मानवस्य जीवनम् अपि क्षणभङ्गुरम् अस्ति। अतः सः तु केवलम् जीविकाहेतोः एव घटान् रचयति।


(iii) सुविचार्य विधातव्यं कार्यं कल्याणकाङ्क्षिणा।
यः करोत्यविचार्यैतत् स विषीदति मानवः॥

भावार्थ:- अस्य श्लोकस्य भावः अस्ति यत् स्वकल्याणं (i) …………. मानवः स्वकार्याणि (ii) ……………… विचार्य एव कुर्यात्। यः मानवः अविवेकेन (iii)……………… कार्यं करोति सः जीवने केवलं (iv) ………….. एव आप्नोति।
मञ्जूषा- दु:खम्, इच्छन्, सम्यक्रूपेण, अविचार्य

Answer

Answer: अस्य श्लोकस्य भावः अस्ति यत् स्वकल्याणं इच्छन् मानवः स्वकार्याणि सम्यक्पेण विचार्य एव कुर्यात्। यः मानवः अविवेकेन अविचार्य कार्यं करोति सः जीवने केवलं दुःखम् एव आप्नोति।


घटनाक्रमानुसारं अधोलिखितानि वाक्यानि पुनः लेखनीयानि

(i) नन्दिनी च पुनः पुनः पादप्रहारेण ताडयित्वा चन्दनं रक्तरञ्जितं करोति।
(ii) मल्लिका धेनुं स्नेहेन वात्सल्येन च आकार्य दोग्धुं प्रयतते।
(iii) यदि अधुनैव मूल्यं आवश्यकं तर्हि गृहाण एतत् आभूषणम्।
(iv) अधुना दुग्धदोहनं विहांय केवलं नन्दिन्याः सेवाम् एव करिष्यावः।
(v) दुग्धव्यवस्था भविष्यति एव इति पितामह प्रति त्वया वक्तव्यम्।
(vi) तव हस्तनिर्मितानि मोदकानि दृष्ट्वा अहं जिह्वालोलुपतां नियन्त्रयितुम् अक्षमः अस्मि।
(vi) अहम् स्वसखिभिः सह श्वः प्रातः काशीविश्वनाथमन्दिरं प्रति गमिष्यामि।
(viii) अस्माभिः सर्वथा अनुचितमेव कृतं यत्, पूर्णमासपर्यन्तं दोहनम् न कृतम्।

Answer

Answer:
(i) तव हस्तनिर्मितानि मोदकानि दृष्ट्वा अहं जिह्वालोलुपता नियन्त्रयितुम् अक्षमः अस्मि।
(ii) अहम् स्वसखिभिः सह श्वः प्रातः काशीविश्वनाथमन्दिरं प्रति गमिष्यामि।
(iii) दुग्धव्यवस्था भविष्यति एव इति पितामह प्रति त्वया वक्तव्यम्।
(iv) अधुना दुग्धदोहनं विहाय केवलं नन्दिन्याः सेवाम् एव करिष्यावः।
(v) यदि अधुनैव मूल्यं आवश्यकं तर्हि गृहाण एतत् आभूषणम्।
(vi) नन्दिनी च पुनः पुनः पादप्रहारेण ताडयित्वा चन्दनं रक्तरञ्जितं करोति।
(vii) मल्लिका धेनुं स्नेहेन वात्सल्येन च आकार्य दोग्धुं प्रयतते।
(viii) अस्माभिः सर्वथा अनुचितमेव कृतं यत्, पूर्णमासपर्यत्तं दोहनं त कृतम्।


रेखाङ्कितपदानाम् प्रसङ्गानुसारं शुद्धम् अर्थ चित्वा लिखत

Question 1.
अहम् जिह्वालोलुपतां नियन्त्रयितुम् अक्षमः अस्मि।
(क) असमर्थः
(ख) आगतः
(ग) आश्चर्यः
(घ) अनवरत

Answer

Answer: (क) असमर्थः


Question 2.
उत्सवदिने एव समग्रं दुग्धं धोक्ष्यावः।
(क) सहायः
(ख) सम्पूर्णम्
(ग) सम्पूर्णः
(घ) सहायकः

Answer

Answer: (ख) सम्पूर्णम्


Question 3.
मङ्गलाचरणं विधाय चन्दनः मल्लिकाम् आह्वयति।
(क) विधि
(ख) विधाता
(ग) कृत्वा
(घ) कर्तव्यः

Answer

Answer: (ग) कृत्वा


Question 4.
सः ध्रुवं कष्टं लभते।
(क) निश्चितम्
(ख) निश्चयम्
(ग) अनिश्चयम्
(घ) नक्षत्रम्

Answer

Answer: (क) निश्चितम्


‘क’ स्तम्भे लिखितानां पर्यायपदानि ‘ख’ स्तम्भे लिखितानि सन्ति। तानि यथासमक्ष लिखत

‘क’ स्तम्भ – ‘ख’ स्तम्भ
(i) निरतौ – द्रुतम्
(ii) रिक्ताः – संलग्नौ
(ii) अनुमतिम् – शून्याः
(iv) क्षिप्रम् – आज्ञा

Answer

Answer:
‘क’ स्तम्भः – ‘ख’ स्तम्भः
(i) निरतौ – संलग्नौ
(ii) रिक्ताः – शून्याः
(iii) अनुमतिम् – आज्ञा
(iv) क्षिप्रम् – द्रुतम्


अधोलिखितपदानां मञ्जूषातः चित्वा विलोमपदानि लिखत

मञ्जूषा- सरसम्, गता, आगच्छामि, प्रसीदति
पदानि – विलोमपदानि
(i) आगता – …………..
(ii) शुष्कम् – ……………..
(iii) यामि – ……………..
(iv) विषीदति – …………….

Answer

Answer:
पदानि – विलोमपदानि
(i) आगता – गता
(ii) शुष्कम् – सरसम्
(iii) यामि – आगच्छामि
(iv) विषीदति – प्रसीदति


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम् with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit गोदोहनम् MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम् with Answers Read More »

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 4 कल्पतरूः with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 4 कल्पतरूः with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the कल्पतरूः Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these कल्पतरूः objective questions.

कल्पतरूः Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 4 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of कल्पतरूः Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit कल्पतरूः MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

अधोलिखितान् गद्यांशान् पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

(क) अस्ति हिमवान् नाम सर्वरत्नभूमिः नगेन्द्रः। तस्य सानोः उपरि विभाति कञ्चनपुरं नाम नगरम्। तत्र जीमूतकेतुः इति श्रीमान् विद्याधरपतिः वसति स्म। तस्य गृहोद्याने कुलक्रमागतः कल्पतरुः स्थितः। स राजा जीमूतकेतुः तं कल्पतरुम् आराध्य तत्प्रसादात् च बोधिसत्वांशसम्भवं जीमूतवाहनं नाम पुत्रं प्राप्नोत्। सः जीमूतवाहनः महान् दानवीरः सर्वभूतानुकम्पी च अभवत्।

Question 1.
‘प्राप्नोत्’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
(क) सः राजा
(ख) कल्पतरुम्
(ग) पुत्रं
(घ) तम्

Answer

Answer: (क) सः राजा


Question 2.
‘कल्पतरुः’ इति पदस्य विशेषणपदम् किम्?
(क) स्थितः
(ख) गृह
(ग) उद्याने
(घ) कुलक्रमागतः

Answer

Answer: (घ) कुलक्रमागतः


Question 3.
‘शिखरस्य’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?
(क) सानोः
(ख) सानोरूपरि
(ग) हिमवान्
(घ) नगेन्द्रः

Answer

Answer: (क) सानोः


Question 4.
‘तस्य’ इति सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) नगेन्द्राय
(ख) जीमूतवाहनाय
(ग) जीमूतकेतवे
(घ) जीमूतकेतुः

Answer

Answer: (ग) जीमूतकेतवे


Question 5.
जीमूतकेतुः कुत्र वसति स्म?

Answer

Answer: कञ्चनपुरे


Question 6.
जीमूतकेतोः पुत्रः कः आसीत्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनः


Question 7.
जीमूतवाहनः कीदृशः आसीत्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनः महान् दानवीरः सर्वभूतानुकम्पी च आसीत्।


(ख) तस्य गुणैः प्रसन्नः स्वसचिवैश्च प्रेरितः राजा कालेन सम्प्राप्तयौवनं तं यौवराज्ये अभिषिक्तवान्। कदाचित् हितैषिणः पितृमन्त्रिणः यौवराज्ये स्थितं तं जीमूतवाहनं उक्तवन्तः – “युवराज! योऽयं सर्वकामदः कल्पतरुः तवोद्याने तिष्ठति स तव सदा पूज्यः। अस्मिन् अनुकूले स्थिते सति शक्रोऽपि अस्मान् बाधितुं न शक्नुयात्” इति।

Question 1.
‘तस्य गुणैः ……।” अत्र ‘तस्य’ सर्वनामपदम् कस्मै प्रयुक्तम्।
(क) जीमूतवाहनाय
(ख) जीमूतवाहनस्य
(ग) जीमूतवाहनः
(घ) जीमूतवाहनम्

Answer

Answer: (क) जीमूतवाहनाय


Question 2.
‘कल्पतरुः’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) तव
(ख) उद्याने
(ग) सर्वकामदः
(घ) तिष्ठति

Answer

Answer: (ग) सर्वकामदः


Question 3.
‘शक्नुयात्’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) अस्मिन्
(ख) अनुकूले
(ग) शक्रः
(घ) अस्मान्

Answer

Answer: (ग) शक्रः


Question 4.
‘इन्द्रः’ इति पदस्य पर्यायपदं किम्?
(क) शक्रः
(ख) शक्रोऽपि
(ग) पूज्यः
(घ) कामदः

Answer

Answer: (क) शक्रः


Question 5.
राजा कम् यौवराज्ये अभिषिक्तवान्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनम्


Question 6.
कः सदैव पूज्यः?

Answer

Answer: कल्पतरुः


Question 7.
हितैषिणः मन्त्रिणः जीमूतवाहनं किम् उक्तवान्?

Answer

Answer: हितैषिणः मन्त्रिणः जीमूतवाहनं उक्तवान्-“योऽयं सर्वकामदः कल्पतरु तवोधाने तिष्ठति सः तव सदा पूज्यः। अस्मिन् अनुकूले स्थिते शक्रः अपि नास्मान् बाधितुम् शक्नुयात्।”


(ग) एतत् आकर्ण्य जीमूतवाहनः अचिन्तयत्-“अहो ईदृशम् अमरपादपं प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैः अस्माकं तादृशं फलं किमपि न प्राप्तम्। किन्तु केवलं कैश्चिदेव कृपणैः कश्चिदपि अर्थः अर्थितः। तदहम् अस्मात् कल्पतरोः अभीष्टं साधयामि” इति। एवम् आलोच्य सः पितुः अन्तिकम् आगच्छत्। आगत्य च सुखमासीनं पितरम् एकान्ते न्यवेदयत्

Question 1.
‘पितरम्’ इति पदस्य विशेषणपदम् किम्?
(क) सुखमासीनं
(ख) आगत्य
(ग) एकान्ते
(घ) न्यवेदयत्।

Answer

Answer: (क) सुखमासीनं


Question 2.
‘साधयामि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) तत्
(ख) अहम्
(ग) अस्मात्
(घ) मनोरथः

Answer

Answer: (ख) अहम्


Question 3.
‘समीपम्’ इति पदस्य पर्यायपदं किम्?
(क) सुखम्
(ख) आसीनं
(ग) अन्तिकम्
(घ) रन्तिकम्

Answer

Answer: (ग) अन्तिकम्


Question 4.
‘पूर्वैः’ इति पदस्य विशेष्यपदं किम्?
(क) पुरुषैः
(ख) पुरुषैर
(ग) तादृशं
(घ) अस्माकं

Answer

Answer: (क) पुरुषैः


Question 5.
पितुः समीपम् कः अगच्छत्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनः


Question 6.
कः अचिन्तयत्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनः


Question 7.
अमरपादपं प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैः किम् कृतम्?

Answer

Answer: अमरपादपं प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैः तादृशं फलं किमपि न प्राप्तम् किन्तु केवलं कैश्चिदेव कृपणैः कश्चिदपि अर्थः अर्थितः।


(घ) अथ पित्रा ‘तथा’ इति अभ्यनुज्ञातः स जीमूतवाहनः कल्पतरुम् उपगम्य उवाच – “देव! त्वया अस्मत्पूर्वेषाम् अभीष्टा: कामाः पूरिताः, तन्ममैकं कामं पूरय। यथा पृथिवीम् अदरिद्राम् पश्यामि, तथा करोतु देव” इति। एवंवादिनि जीमूतवाहने “त्यक्तस्त्वया एषोऽहं यातोऽस्मि” इति वाक् तस्मात् तरोः उदभूत्।
क्षणेन च स कल्पतरुः दिवं समुत्पत्य भुवि तथा वसूनि अवर्षत् यथा न कोऽपि दुर्गत आसीत्। ततस्तस्य जीमूतवाहनस्य सर्वजीवानुकम्पया सर्वत्र यशः प्रथितम्।

Question 1.
‘धनानि’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) दिवं
(ख) कल्पतरु
(ग) वसूनि
(घ) भुवि

Answer

Answer: (ग) वसूनि


Question 2.
‘त्यक्तः त्वया….।’ अस्मिन् वाक्ये ‘त्वया’ इति सर्वनाम पदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) जीमूतवाहनाय
(ख) जीमूतकेतवे
(ग) कल्पतरवे
(घ) कल्पतरुः

Answer

Answer: (क) जीमूतवाहनाय


Question 3.
‘यातोऽस्मि’ अत्र ‘अस्मि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) त्वया
(ख) अहम्
(ग) एषः
(घ) त्यक्तः

Answer

Answer: (ख) अहम्


Question 4.
‘काम’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) एकम्
(ख) ममैकं
(ग) तन्ममैकं
(घ) तन्मम

Answer

Answer: (क) एकम्


Question 5.
जीमूतवाहनः कस्य समीपं गच्छति स्म?

Answer

Answer: कल्पतरोः


Question 6.
कस्य यशः सर्वत्र प्रथितम्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनस्य


Question 7.
जीमूतवाहनः कल्पतरुम् किम् अकथयत्?

Answer

Answer: जीमूतवाहनः कल्पतरुम् अकथयत्, “त्वया अस्मत् पूर्वेषाम् अभीष्टाः कामाः पूरिताः, तन्ममैकं कामं पूरय। यथा पृथ्वीमदरिद्रां पश्यामि तथा करोतु देव” इति।


अधोलिखितवाक्येषु रेखांकितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(i) जीमूतवाहनस्य सर्वजीवानुकम्पया सर्वत्र यशः प्रथितम्।
(ii) जीमूतवाहनः महान् दानवीरः आसीत्।
(iii) पूर्वैः पुरुषैः किमपि फलम् न आसादितम्।
(iv) जीमूतवाहनः पितुः अन्तिकम् अगच्छत्।
(v) अस्मिन् संसारे परोपकारः अनश्वरः अस्ति।

Answer

Answer:
(i) कस्य सर्वजीवानुकम्पया सर्वत्र यशः प्रथितम्?
(ii) जीमूतवाहनः कीदृशः आसीत्?
(iii) कैः किमपि फलम् न आसादितम्?
(iv) जीमूतवाहनः कस्य अन्तिकम् अगच्छत्?
(v) अस्मिन् संसारे परोपकारः कीदृशः अस्ति?


घटनाक्रमानुसारम् अधोलिखितानि वाक्यानि पुनः लेखनीयानि

(i) “दैव! त्वया अस्मत्पूर्वेषाम् अभीष्टाः कामाः पूरिताः, तन्ममैकं कामं पूरय।”
(ii) ततस्तस्य जीमूतवाहनस्य सर्वजीवानुकम्पया सर्वत्र यशः प्रथितम्।
(iii) क्षणेन च सः कल्पतरुः दिवं समुत्पत्य भुवि तथा वसूनि अवर्षत् यथा न कोऽपि दुर्गत आसीत्।
(iv) ईदृशम् अमरपादपं प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैरस्माकं तादृशं फलं किमपि न प्राप्तम्।
(v) “युवराज! योऽयं सर्वकामदः कल्पतरुः तवोद्याने तिष्ठति सः तव सदा पूज्यः।”
(vi) तस्य गृहोद्याने कुलक्रमागतः कल्पतरुः स्थितः।
(vii) सः राजा जीमूतकेतुः तं कल्पतरुम् आराध्य तत्प्रसादात् च बोधिसत्वांशसम्भवं जीमूतवाहनं नाम पुत्रं प्राप्नोत्।
(viii) कञ्चनपुरे जीमूतकेतुः इति श्रीमान् विद्याधरपतिः वसति स्म।

Answer

Answer:
(i) कञ्चनपुरे जीमूतकेतुः इति श्रीमान् विद्याधरपतिः वसति स्म।
(ii) तस्य गृहोद्याने कुलक्रमागतः कल्पतरुः स्थितः।
(iii) सः राजा जीमूतकेतुः तं कल्पतरुम् आराध्य तत्प्रसादात् च बोधिसत्वांशसम्भवं जीमूतवाहनं नाम पुत्रं प्राप्नोत्।
(iv) “युवराज! योऽयं सर्वकामदः कल्पतरुः तवोद्याने तिष्ठति सः तव सदा पूज्यः।”
(v) ईदृशम् अमरपादपम् प्राप्यापि पूर्वैः पुरुषैरस्माकं तादृशं फलं किमपि न प्राप्तम्।
(vi) “दैव! त्वया अस्मत्पूर्वेषाम् अभीष्टाः कामाः पूरिताः, तन्ममैकं काम पूरय।”
(vii) क्षणेन च सः कल्पतरुः दिवं समुत्पत्य भुवि तथा वसूनि अवर्षत् यथा न कोऽपि दुर्गतः आसीत्।
(viii) ततस्तस्य जीमूतवाहनस्य सर्वजीवानुकम्पया सर्वत्र यशः प्रथितम्।


रेखांकित पदानाम् प्रसंगानुसार शुद्धं अर्थ चित्वा लिखत

Question 1.
तस्य सानोः उपरि कञ्चनपुरं नाम नगरम् विभाति।
(क) शिखरस्य
(ख) समीपम्
(ग) शिखरम्
(घ) शिरसि

Answer

Answer: (क) शिखरस्य


Question 2.
सर्वं धनं वीचिवत् चञ्चलम् अस्ति।
(क) विचलितः
(ख) तरङ्गवत्
(ग) चलितं
(घ) तरङ्गाः

Answer

Answer: (ख) तरङ्गवत्


Question 3.
कल्पतरुः वसूनि अवर्षत्।
(क) वस्त्रम्
(ख) वसवः
(ग) धनानि
(घ) वस्त्रणि

Answer

Answer: (ग) धनानि


Question 4.
वाक् तरोः उद्भूत्।
(क) वृक्षः
(ख) तरु
(ग) वृक्षस्य
(घ) वृक्षात्

Answer

Answer: (घ) वृक्षात्


Question 5.
हिमवान् नगेन्द्रः अस्ति।
(क) पर्वतराजः
(ख) नरेन्द्रः
(ग) पर्वतः
(घ) नद्यः

Answer

Answer: (क) पर्वतराजः


अधोलिखितानां पदानां विलोमपदानि मञ्जूषायां दत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत

प्रसन्नः, आसीत्, यादृशं, अनश्वरः, नरकम्
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) अस्ति – ……………
(ख) अप्रसन्नः – ……………
(ग) तादृशं – ……………
(घ) नश्वरः – ……………
(ङ) दिवम् – ……………

Answer

Answer:
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) अस्ति – आसीत्
(ख) अप्रसन्नः – प्रसन्नः
(ग) तादृशं – यादृशम्
(घ) नश्वरः – अनश्वरः
(ङ) दिवम् – नरकम्


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 4 कल्पतरूः with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit कल्पतरूः MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 4 कल्पतरूः with Answers Read More »

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम् with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम् with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the सूक्तिमौक्तिकम् Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these सूक्तिमौक्तिकम् objective questions.

सूक्तिमौक्तिकम् Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 5 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of सूक्तिमौक्तिकम् Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit सूक्तिमौक्तिकम् MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

अधोलिखितानां श्लोकानाम् पठित्वा प्रश्नान् उत्तरत

(क) वृत्तं यत्नेन संरक्षेद् वित्तमेति च याति च।
अक्षीणो वित्ततः क्षीणो वृत्ततस्तु हतो हतः॥

Question 1.
‘वित्तम्’ इति पदस्य कः अर्थः?
(क) चरित्रम्
(ख) धनम्
(ग) वृत्तम्
(घ) हतम्

Answer

Answer: (ख) धनम्


Question 2.
‘वृत्तं यत्नेन संरक्षेद्’ अत्र क्रियापदम् किम्?
(क) वृत्तं
(ख) यत्नेन
(ग) संरक्षेद्
(घ) रक्षेद्।

Answer

Answer: (ग) संरक्षेद्


Question 3.
‘अक्षीणो’ इति पदस्य विलोमपदं किम्?
(क) क्षीणः
(ख) वित्ततः
(ग) हतो
(घ) हतः

Answer

Answer: (क) क्षीणः


Question 4.
वृत्ततः …………….. एव हतः भवति।’ उचितपदं चित्वा रिक्तपूर्तिं कुरुत।
(क) क्षीणः
(ख) अक्षीणः
(ग) यत्नेन
(घ) हतो

Answer

Answer: (क) क्षीणः


Question 5.
वित्ततः क्षीणः नरः कीदृशः भवति?

Answer

Answer: अक्षीणः


Question 6.
वृत्ततः क्षीणः कीदृशः मानवः भवति?

Answer

Answer: हतः


Question 7.
यत्नेन किं रक्षेत्?

Answer

Answer: यत्नेन वृत्तं (चरित्र) रक्षेत्।


(ख) पिबन्ति नद्यः स्वयमेव नाम्भः
स्वयं न खादन्ति फलानि वृक्षाः।
नादन्ति सस्यं खलु वारिवाहाः
परोपकाराय सतां विभूतयः॥

Question 1.
(i) ‘वृक्षाः’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदम् किम्?
(क) पिबन्ति
(ख) खादन्ति
(ग) आदन्ति
(घ) नादन्ति

Answer

Answer: (ख) खादन्ति


Question 2.
‘मेघाः’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) वारिवाहाः
(ख) विभूतयः
(ग) अम्भः
(घ) नाम्भः

Answer

Answer: (क) वारिवाहाः


Question 3.
‘वृक्षाः स्वयमेव ………. न खादन्ति।’ उचितपदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत
(क) पुष्पम्
(ख) जलं
(ग) फलानि
(घ) सस्यं

Answer

Answer: (ग) फलानि


Question 4.
‘दुर्जनानाम्’ इति पदस्य विपरीतार्थकपदं किम्?
(क) सतां
(ख) विभूतयः
(ग) वारिवाहाः
(घ) सस्यं

Answer

Answer: (क) सतां


Question 5.
सतां विभूतयः किमर्थं भवन्ति।

Answer

Answer: परोपकाराय


Question 6.
के जलम् न पिबन्ति?

Answer

Answer: नद्यः


Question 7.
वारिवाहाः किम् न कुर्वन्ति?

Answer

Answer: वारिवाहाः सस्यं न अदन्ति।


(ग) आरम्भगुर्वी क्षयिणी क्रमेण
लध्वी पुरा वृद्धिमती च पश्चात्।
दिनस्य पूर्वार्द्धपरार्द्धभिन्ना
छायेव मैत्री खलसज्जनानाम्॥

Question 1.
‘गुर्वी’ इति पदस्य विलोमपदम् किम्?
(क) लघ्वी
(ख) क्षयिणी
(ग) क्रमेण
(घ) पुरा

Answer

Answer: (क) लघ्वी


Question 2.
‘क्षयशीला’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) परार्द्ध
(ख) भिन्ना
(ग) क्षयिणी
(घ) लघ्वी

Answer

Answer: (ग) क्षयिणी


Question 3.
खलानाम् मैत्री ……….. भवति।’ उचितपदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) आरम्भगुर्वी
(ख) वृद्धिमती
(ग) पूर्वार्द्ध
(घ) पश्चात्

Answer

Answer: (क) आरम्भगुर्वी


Question 4.
‘लघ्वी पुरा वृद्धिमती च पश्चात्।’ अत्र कति अव्यय-पदानि सन्ति।
(क) एकं
(ख) द्वे
(ग) त्रीणि
(घ) चत्वारि

Answer

Answer: (ग) त्रीणि


Question 5.
केषाम् मैत्री आरम्भगुर्वी भवति?

Answer

Answer: खलानाम्


Question 6.
केषाम् मैत्री पुरा लघ्वी पश्चात् वृद्धिमती च भवति?

Answer

Answer: सज्जनानाम्


Question 7.
दिनस्य पूर्वार्द्धस्य छायेव केषाम् मैत्री भवति?

Answer

Answer: दिनस्य पूर्वार्द्धस्य छायेव मैत्री खलानाम् भवति।


(घ) गुणा गुणज्ञेषु गुणा भवन्ति
ते निर्गुणं प्राप्य भवन्ति दोषाः।
आस्वाद्यतोयाः प्रवहन्ति नद्यः
समुद्रमासाद्य भवन्त्यपेयाः॥

Question 1.
‘प्रवहन्ति’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
(क) तोयाः
(ख) नद्यः
(ग) अपेयाः
(घ) समुद्रम्

Answer

Answer: (ख) नद्यः


Question 2.
‘प्राप्य’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) अपेयाः
(ख) भवन्ति
(ग) आसाद्य
(घ) अस्वाद्य

Answer

Answer: (ग) आसाद्य


Question 3.
‘दोषाः’ इति पदस्य विलोमपदं किम्?
(क) गुणाः
(ख) निगुणं
(ग) गुणः
(घ) गुणज्ञेषु

Answer

Answer: (क) गुणाः


Question 4.
‘नद्यः’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) तोयाः
(ख) आस्वाद्यतोयाः
(ग) समुद्रम्
(घ) आस्वाद्य

Answer

Answer: (ख) आस्वाद्यतोयाः


Question 5.
केषु गुणाः गुणाः भवन्ति?

Answer

Answer: गुणज्ञेषु


Question 6.
गुणाः निर्गुणम् प्राप्य के भवन्ति?

Answer

Answer: दोषाः


Question 7.
नद्याः जलम् कथम् अपेयं भवति?

Answer

Answer: नद्यः जलम् समुद्रम् आसाद्य अपेयं भवति।


अधोलिखितेषु वाक्येषु रेखांकितपदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(i) वृत्तम् यत्नेन संरक्षेत्।
(ii) सर्वे जन्तवः प्रियवाक्यप्रदानेन तुष्यन्ति।
(iii) नद्यः स्वयमेव जलम् न पिबन्ति।
(iv) नद्याः जलम् समुद्रम् आसाद्य अपेयं भवति।
(v) सतां विभूतयः परोपकाराय भवन्ति।
(vi) गुणेषु पुरुषैः प्रयत्नः कर्त्तव्यः।

Answer

Answer:
(i) वृत्तम् केन संरक्षेत्?
(ii) के प्रियवाक्यप्रदानेन तुष्यन्ति?
(iii) काः स्वयमेव जलम् न पिबन्ति?
(iv) नद्याः जलम् समुद्रम् आसाद्य कीदृशम् भवति?
(v) केषाम् विभूतयः परोपकाराय भवन्ति?
(vi) केषु पुरुषैः प्रयत्नः कर्त्तव्यः?


अधोलिखितानाम् श्लोकानाम् अन्वयेषु समुचितपदेन रिक्तपूर्तिं कुरुत

(क) गुणा गुणज्ञेषु गुणा भवन्ति
ते निर्गुणं प्राप्य भवन्ति दोषाः।
आस्वाद्यतोयाः प्रवहन्ति नद्यः
समुद्रमासाद्य भवन्त्यपेयाः।।

अन्वयः- गुणज्ञेषु गुणाः (i) ……………….. भवन्ति, ते (ii) ………………. प्राप्य दोषाः भवन्ति। आस्वाद्यतोयाः (iii) ………….. प्रवहन्ति, समुद्रम् (iv) ……………… अपेयाः भवन्ति।

Answer

Answer:
गुणज्ञेषु गुणाः (i) गुणाः भवन्ति, ते (ii) निर्गुणं प्राप्य दोषाः भवन्ति। आस्वाद्यतोयाः (iii) नद्यः प्रवहन्ति, समुद्रम् (iv) आसाद्य अपेयाः भवन्ति।


(ख) आरम्भगुर्वी क्षयिणी क्रमेण
लघ्वी पुरा वृद्धिमती च पश्चात्।
दिनस्य पूर्वार्द्धपरार्द्धभिन्ना
छायेव मैत्री खलसज्जनानाम्॥

अन्वयः- आरंम्भगुर्वी (i) ……………. क्षयिणी पुरा (ii) …………….. पश्चात् च वृद्धिमती पूर्वार्द्धपरार्द्धभिन्ना (iii) ……………. छायेव खलसज्जनानाम् (iv) …………….. ।

Answer

Answer:
आरम्भगुर्वी (i) क्रमेण क्षयिणी पुरा (ii) लघ्वी पश्चात् च वृद्धिमती पूर्वार्द्धपरार्द्धभिन्ना (iii) दिनस्य छायेव खलसज्जनानाम् (iv) मैत्री।


(ग) यत्रापि कुत्रापि गता भवेयु
हँसा महीमण्डलमण्डनाय।
हानिस्तु तेषां हि सरोवराणां
येषां मरालैः सह विप्रयोगः।।

अन्वयः- महीमण्डलमण्डनाय (i) …………….. यत्रापि (ii) ………………. गताः भवेयुः। हि तेषां (iii) …………….. तु हानिः, येषां (iv) ………….. सह विप्रयोगः।

Answer

Answer:
महीमण्डलमण्डनाय (i) हंसा यत्रापि (ii) कुत्रापि गताः भवेयुः। हि तेषां (iii) सरोवराणां तु हानिः, येषां (iv) मरालैः सह विप्रयोगः।


(घ) प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे तुष्यन्ति जन्तवः।
तस्माद् तदेव वक्तव्यं वचने का दरिद्रता।।

अन्वयः- सर्वे (i) ………………. प्रियवाक्यप्रदानेन (ii) …………… । तस्माद् तत् (iii) ……………… वक्तव्यं वचने (iv) ……………….. दरिद्रता।

Answer

Answer:
सर्वे (i) जन्तवः प्रियवाक्यप्रदानेन (ii) तुष्यन्ति। तस्माद् तत् (iii) एव वक्तव्यं वचने (iv) का दरिद्रता।


अधोलिखितश्लोकानाम् भावार्थं मञ्जूषातः उचितपदानि चित्वा पूरयत

(क) वृत्तं यत्नेन संरक्षेद् वित्तमेति च याति च।
अक्षीणो वित्ततः क्षीणो वृत्ततस्तु हतो हतः॥

भावार्थ:-अस्य श्लोकस्य भावः अस्ति यत् धनं तु मानवानाम् जीवने (i) …………. याति वा। मानवः यत्नेन (ii) ……………… रक्षेत्। यतः (iii) …………….. क्षीणोऽपि न क्षीणः। परम् चरित्रेण (iv) …………… तु नष्टः एव भवति।
मञ्जूषा- क्षीणः, वित्ततः, आयाति, स्वाचरणम्

Answer

Answer:
अस्य श्लोकस्य भावः अस्ति यत् धनं तु मानवानाम् जीवने आयाति याति वा। मानवः यत्नेन स्वाचरणम् रक्षेत्। यतः वित्ततः क्षीणोऽपि न क्षीणः। परम् चरित्रेण क्षीणः तु नष्टः एव भवति।


(ख) पिबन्ति नद्यः स्वयमेव नाम्भः
स्वयं न खादन्ति फलानि वृक्षाः।
नादन्ति सस्यं खलु वारिवाहाः
परोपकाराय सतां विभूतयः॥

भावार्थ:-प्रकृतिः अस्मान् शिक्षयति यत् सज्जनानाम् (i) ………….. परेषाम् उपकाराय एव भवन्ति। यथा (ii)…………… स्वयमेव जलं न पिबन्ति। (iii) …………… स्वफलानि न खादन्ति। मेघाः च (iv) ……………. नादन्ति।
मञ्जूषा- नद्यः, तरवः, सस्य, समृद्धयः

Answer

Answer:
प्रकृतिः अस्मान् शिक्षयति यत् सज्जनानाम् समृद्धयः परेषाम् उपकाराय एव भवन्ति। यथा नद्यः स्वयमेव जलं न पिबन्ति। तरवः स्वफलानि न खादन्ति। मेघाः च सस्यं नादन्ति।


(ग) गुणा गुणज्ञेषु गुणा भवन्ति
ते निर्गुणं प्राप्य भवन्ति दोषाः।
आस्वाद्यतोयाः प्रवहन्ति नद्यः।
समुद्रमासाद्य भवन्त्यपेयाः॥

भावार्थ:-स्वादिष्टजलपर्णाः (i) ………………… क्षारयुक्ते समुद्रे मिलित्वा (ii) ……………….. न भवन्ति। इत्यं (iii) ……………. गुणाः गुणाः एव भवन्ति। परम् ते गुणाः एव (iv) ……………… प्राप्य दोषाः भवन्ति। अतएव कथ्यते–’संसर्गजाः दोषगुणाः भवन्ति।’
मञ्जूषा- गुणज्ञेषु, निर्गुणम्, पानयोग्याः, नद्यः

Answer

Answer:
स्वादिष्टजलपूर्णाः नद्यः क्षारयुक्ते समुद्रे मिलित्वा पानयोग्याः न भवन्ति। इत्थं गुणज्ञेषु गुणाः गुणाः एव भवन्ति। परम् ते गुणाः एव निर्गुणम् प्राप्य दोषाः भवन्ति। अतएव कथ्यते–’संसर्गजाः दोषगुणाः भवन्ति।’


अधोलिखितवाक्येषु रेखांकित पदानाम् कृते उचितम् अर्थ चित्वा लिखत

Question 1.
यत्नेन वृत्तम् रक्षेत्।
(क) धनम्
(ख) चरित्रम्
(ग) विकारम्
(घ) अन्नम्

Answer

Answer: (ख) चरित्रम्


Question 2.
नद्यः समुद्रम् आसाद्य अपेयाः भवन्ति?
(क) आगत्य
(ख) अवमत्य
(ग) आच्छाद्य
(घ) प्राप्य

Answer

Answer: (घ) प्राप्य


Question 3.
सतां विभूतयः परोपकाराय भवन्ति।
(क) समृद्धयः
(ख) सुन्दरता
(ग) भूताः
(घ) शरीराणि

Answer

Answer: (क) समृद्धयः


Question 4.
नद्यः स्वयमेव न अम्भः पिबन्ति।
(क) अन्नम्
(ख) शाकं
(ग) यशः
(घ) जलम्

Answer

Answer: (घ) जलम्


Question 5.
खलानाम् मैत्री आरम्भगुर्वी भवति।
(क) आदौ दीर्घा
(ख) आरम्भः
(ग) आदौ दीर्घ
(घ) आदौ लध्वी

Answer

Answer: (क) आदौ दीर्घा


अधोलिखितानां पदानां विलोमपदानि मञ्जूषायां वत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत

प्रतिकूलानि, अपेयाः, परार्द्धः, गुर्वी, सज्जनानाम्
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) पेयाः – ………….
(ख) पूर्वाद्धः – …………..
(ग) खलानाम् – ………….
(घ) अनुकूलानि – …………….
(ङ) लघ्वी – ………………

Answer

Answer:
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) पेयाः – अपेयाः
(ख) पूर्वाद्धः – परार्द्धः
(ग) खलानाम् – सज्जनानाम्
(घ) अनुकूलानि – प्रतिकूलानि
(ङ) लघ्वी – गुर्वी


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम् with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit सूक्तिमौक्तिकम् MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 5 सूक्तिमौक्तिकम् with Answers Read More »

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम् with Answers

Students who are searching for NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम् with Answers Pdf free download can refer to this page thoroughly. Because here we have compiled a list of MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers. So, Plan your Exam Preparation accordingly with the प्रत्यभिज्ञानम् Class 9 MCQs Questions with Answers PDF. Also, you can practice and test your subject knowledge by solving these प्रत्यभिज्ञानम् objective questions.

प्रत्यभिज्ञानम् Class 9 MCQs Questions with Answers

Practicing the Class 9 Sanskrit Chapter 7 MCQ with Answers aids students to learn all the fundamental concepts and prepare effectively for the exams. MCQ of प्रत्यभिज्ञानम् Class 9 with Answers are prepared based on the latest exam pattern & CBSE guidelines.

Here are the links available online for Free Download of Class 9 Sanskrit प्रत्यभिज्ञानम् MCQ Multiple Choice Questions with Answers PDF.

अधोलिखितान् नाट्यांशान् श्लोकान् च पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

(क) भटः – जयतु महाराजः।
राजा – अपूर्व इव ते हर्षो ब्रूहि केनासि विस्मित:?
भटः – अश्रद्धेयं प्रियं प्राप्तं सौभद्रो ग्रहणं गतः।।
राजा – कथमिदानी गृहीतः?
भटः – रथमासाद्य निश्शर्ड्स बाहुभ्यामवतारितः।
राजा – केन?
भटः – यः किल एष नरेन्द्रेण विनियुक्तो महानसे। (अभिमन्युमुद्दिश्य) इत इतः कुमारः।
अभिमन्युः – भोः को नु खल्वेषः? येन भुजैकनियन्त्रितो बलाधिकेनापि न पीडितः अस्मि।

Question 1.
‘अपूर्व इव ते हर्षः।’ अत्र ‘ते’ सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) भटाय
(ख) नृपाय
(ग) अभिमन्यवे
(घ) अर्जुनाय

Answer

Answer: (क) भटाय


Question 2.
‘प्राप्य’ इत्यर्थे किम् पदं प्रयुक्तम्?
(क) इतः
(ख) गृहीतः
(ग) आसाद्य।
(घ) गतः

Answer

Answer: (ग) आसाद्य।


Question 3.
‘कथमिदानीं गृहीतः’ अत्र क्रियापदं किम्?
(क) कथम्
(ख) इदानीं
(ग) गृहीतः
(घ) मिदानीं

Answer

Answer: (ग) गृहीतः


Question 4.
‘मुक्तं’ इति पदस्य विपरीतपदं किम्?
(क) ग्रहणं
(ख) विस्मितः
(ग) आसाद्य
(घ) पीडितः

Answer

Answer: (क) ग्रहणं


Question 5.
भटः कस्य ग्रहणम् अकरोत्?

Answer

Answer: अभिमन्योः


Question 6.
रथम् आसाद्य अभिमन्युः काभ्याम् अवतारितः?

Answer

Answer: बाहुभ्याम्


Question 7.
गृहीतः अभिमन्युः किम् अचिन्तयत्?

Answer

Answer: गृहीतः अभिमन्युः अचिन्तयत्-“कः खलु एषः। येन भुजैकनियन्त्रितः बलाधिकेनापि न पीडितः अस्मि।”


(ख) अभिमन्युः – अये! अयमपरः कः विभात्युमावेषमिवाश्रितो हरः।।
बृहन्नला – आर्य, अभिभाषणकौतूहलं मे महत्। वाचालयत्वेनमार्यः।
वल्लभः – (अपवार्य) बाढम् (प्रकाशम्) अभिमन्यो!
अभिमन्युः – अभिमन्युर्नाम?
वल्लभः – रुष्यत्येष मया, त्वमेवैनमभिभाषय।
बृहन्नला – अभिमन्यो!
अभिमन्युः – कथं कथम्। अभिमन्यु माहम्। भोः। किमत्र विराटनगरे क्षत्रियवंशोद्भूताः नीचैः अपि नामभिः अभिभाष्यन्ते अथवा अहं शत्रुवंश गतः। अतएव तिरस्क्रियते।
बृहन्नला – अभिमन्यो! सुखमास्ते ते जननी?

Question 1.
‘शोभते’ इत्यर्थे किम् पदम् प्रयुक्तम्?
(क) विभाति
(ख) आश्रितः
(ग) रुष्यति
(घ) आस्ते

Answer

Answer: (क) विभाति


Question 2.
‘रुष्यति एषः मया’ अत्र ‘मया’ सर्वनामपदम् कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) भीमसेनः
(ख) भीमसेनाय
(ग) अभिमन्योः
(घ) अभिमन्येव

Answer

Answer: (ख) भीमसेनाय


Question 3.
‘सुखमास्ते ते जननी’ अत्र क्रियापदं किम्?।
(क) सुखम्
(ख) आस्ते
(ग) ते
(घ) जननी

Answer

Answer: (ख) आस्ते


Question 4.
‘अनुचितम्’ इति पदस्य विपरीतार्थकं पदं किम्?
(क) बाढ़म्
(ख) प्रकाशम्
(ग) अपवार्य
(घ) अपरः

Answer

Answer: (क) बाढ़म्


Question 5.
केन अभिमन्युः रुष्यति?

Answer

Answer: भीमसेनेन


Question 6.
कुत्र नीचैः अपि नामभिः अभिभाष्यन्ते?

Answer

Answer: विराटनगरे


Question 7.
अभिमन्युः बृहन्नलां दृष्ट्वा किम् कथयति?

Answer

Answer: अभिमन्युः बृहन्नला दृष्ट्वा कथयति, “अयम् अपर कः उमावेषम् इव आश्रितः हरः विभाति।”


(ग) अभिमन्युः – कथं कथम्? जननी नाम? किं भवान् मे पिता अथवा पितृव्यः? कथं मां पितृवदाक्रम्य स्त्रीगतां कथां पृच्छति?
बृहन्नला – अभिमन्यो! अपि कुशली देवकीपुत्रः केशवः?
अभिमन्युः – कथं कथम्? तत्रभवन्तमपि नाम्ना। अथ किम् अथ किम्?
(बृहन्नलावल्लभौ परस्परमवलोकयतः)
अभिमन्युः – कथमिदानीं सावज्ञमिव मां हस्यते?
बृहन्नला – न खलु किञ्चित्।

Question 1.
‘भवान् मे पिता’ अत्र ‘भवान्’ सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) अर्जुनः
(ख) बृहन्नलायै
(ग) अभिमन्युः
(घ) अर्जुनस्य

Answer

Answer: (ख) बृहन्नलायै


Question 2.
‘माता’ इत्यर्थे किम् पदं प्रयुक्तम्?
(क) जननी
(ख) पितृव्यः
(ग) देवकी
(घ) स्त्री

Answer

Answer: (क) जननी


Question 3.
‘सादरम्’ इति पदस्य विलोमपदं किम्?
(क) सावज्ञम्
(ख) वज्ञम्
(ग) सावज्ञमिव
(घ) कुशली

Answer

Answer: (क) सावज्ञम्


Question 4.
‘परस्परमवलोकयतः’ अत्र क्रियापदं किम्?
(क) यतः
(ख) परस्परम्
(ग) अवलोकयतः
(घ) लोकयतः

Answer

Answer: (ग) अवलोकयतः


Question 5.
सावज्ञमिव कः हसति?

Answer

Answer: बृहन्नला


Question 6.
कौ परस्परम् अवलोकयतः?

Answer

Answer: बृहन्नलवल्लभौ


Question 7.
बृहन्नला अभिमन्यु किम् पृच्छति?

Answer

Answer: बृहन्नला सुभद्रायाः केशवस्य च कुशलक्षेमं पृच्छति।


(घ) अभिमन्युः – अलं स्वच्छन्दप्रलापेन! अस्माकं कुले आत्मस्तवं कर्तुमनुचितम्। रणभूमौ हतेषु शरान् पश्य, मदृते अन्यत् नाम न भविष्यति।
बृहन्नला – एवं वाक्यशौण्डीर्यम्। किमर्थं तेन पदातिना गृहीतः?
अभिमन्युः – अशस्त्रं मामभिगतः। पितरम् अर्जुनं स्मरन् अहं कथं हन्याम्। अशस्त्रेषु मादृशाः न प्रहरन्ति। अतः अशस्त्रोऽयं मां वञ्चयित्वा गृहीतवान्।
राजा – त्वर्यतां त्वर्यतामभिमन्युः।

Question 1.
‘अशस्त्रः अयं’ अत्र ‘अयम्’ सर्वनामपदम् कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) भीमसेनाय
(ख) अर्जुनाय
(ग) उत्तराय
(घ) अभिमन्यवे

Answer

Answer: (क) भीमसेनाय


Question 2.
‘गृहीतवान्’ इति पदस्य कर्तृपदं किम्?
(क) अतः
(ख) अयम्
(ग) मां
(घ) अशस्त्रः

Answer

Answer: (ख) अयम्


Question 3.
‘अहंकारम्’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?
(क) आत्मस्तवं
(ख) स्वच्छन्दं
(ग) अनुचितम्
(घ) अन्यत्

Answer

Answer: (क) आत्मस्तवं


Question 4.
‘अर्जुनं’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?
(क) अशस्त्रं
(ख) पितरम्
(ग) स्मरन्
(घ) माम्

Answer

Answer: (ख) पितरम्


Question 5.
केषाम् कुले आत्मस्तवं कर्तुम् अनुचितम् अस्ति?

Answer

Answer: पाण्डवानाम्।


Question 6.
अभिमन्युः कम् स्मरति?

Answer

Answer: स्वपितरम्/अर्जुनम्


Question 7.
अभिमन्युः किमर्थम् वञ्चितः इव अनुभवति?

Answer

Answer: अशस्त्रेषु यौद्धाः न प्रहरन्ति परम् अशस्त्रभीमेन अभिमन्युः गृहीतः। अतः अभिमन्युः स्वयमेव वञ्चितः इव अनुभवति।


(ङ) राजा – एह्येहि पुत्र! कथं न मामभिवादयसि? (आत्मगतम्) अहो! उत्सिक्तः खल्वयं क्षत्रियकुमारः। अहमस्य दर्पप्रशमनं करोमि। (प्रकाशम्) अथ केनायं गृहीतः?
भीमसेनः – महाराज! मया।
अभिमन्युः – अशस्त्रेणेत्यभिधीयताम्।
भीमसेनः – ‘ शान्तं पापम्। धनुस्तु दुर्बलैः एव गृह्यते। मम तु भुजौ एव प्रहरणम्।
अभिमन्युः – मा तावद् भोः! किं भवान् मध्यमः तातः यः तस्य सदृशं वचः वदति।
भगवान् – पुत्र! कोऽयं मध्यमो नाम?

Question 1.
‘मम तु भुजौ …….. अत्र मम सर्वनामपदं कस्मै प्रयुक्तम्?
(क) अर्जुनाय
(ख) नृपाय
(ग) भीमसेनाय
(घ) उत्तराय

Answer

Answer: (ग) भीमसेनाय


Question 2.
‘अहम् अस्य दर्पशमनं करोमि।’ अत्र कर्तृपदं किम्?
(क) अहम्
(ख) अस्य
(ग) करोमि
(घ) राजा

Answer

Answer: (क) अहम्


Question 3.
‘पुण्यं’ इति पदस्य विलोमपदं किम्?
(क) शान्तं
(ख) पापं
(ग) प्रहरणम्
(घ) शमनं

Answer

Answer: (ख) पापं


Question 4.
‘आगच्छ’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?
(क) गृहीतः
(ख) एहि
(ग) उत्सिक्तः
(घ) प्रकाशम्

Answer

Answer: (ख) एहि


Question 5.
क्षत्रियकुमारः कीदृशः अस्ति?

Answer

Answer: उत्सिक्तः


Question 6.
धनुः कैः एव गृह्यते?

Answer

Answer: दुर्बलैः


Question 7.
मध्यमः तातः कः अस्ति?

Answer

Answer: मध्यमः तातः भीमसेनः अस्ति।


अधोलिखितवाक्येषु रेखांकितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(i) सर्वे अभिमन्युम् आलिङ्गन्ति।
(ii) भवान् शङ्काम् व्यपनयतु।
(iii) धनुः तु दुर्बलैः एव गृह्यते।
(iv) अयं. क्षत्रियकुमारः उत्सिक्तः अस्ति।
(v) अशस्त्रः भीमः अभिमन्युम् गृहीतवान्।
(vi) अस्माकं कुले आत्मस्तवं कर्तुम् अनुचितम् अस्ति।

Answer

Answer:
(i) के अभिमन्युम् आलिङ्गन्ति?
(ii) कः शङ्काम् व्यपनयतु?
(iii) धनुः तु कैः एव गृह्यते?
(iv) अयम् क्षत्रियकुमारः कीदृशः अस्ति?
(v) कीदृशः भीमः अभिमन्युम् गृहीतवान्?
(vi) केषाम् कुले आत्मस्तवं कर्तुम् अनुचितम् अस्ति?


अधोलिखितश्लोकानाम् अन्वयेषु समुचितपदेन रिक्तस्थानानि पूरयत

(क) योक्त्रयित्वा जरासन्धं कण्ठश्लिष्टेन बाहुना।
असह्यं कर्म तत् कृत्वा नीतः कृष्णोऽतदर्हताम्॥

अन्वयः- कण्ठश्लिष्टेन (i) ……………….. जरासन्धं (ii) ………………. तत् असह्यं (iii) ……………….. कृत्वा (भीमेन) कृष्णः (iv) …………. नीतः।

Answer

Answer: कण्ठश्लिष्टेन (i) बाहुना जरासन्धं (ii) योक्त्रयित्वा तत् असह्यं (iii) कर्म कृत्वा (भीमेन) कृष्णः (iv) अतदर्हताम् नीतः।


(ख) न ते क्षेपेण रुष्यामि, रुष्यता भवता रमे।
किमुक्त्वा नापराद्धोऽहं, कथं तिष्ठति यात्विति।।

अन्वयः- रुष्यता (i) ……………….. रमे। ते (ii) ………….. न रुष्यामि, किम्। (iii) …………… अहम् नापराद्धः कथं (iv) ……………. यातु इति।

Answer

Answer: रुष्यता (i) भवता रमे। ते (ii) क्षेपेण न रुष्यामि, किम्। (iii) उक्त्वा अहम् नापराद्धः कथं (iv) तिष्ठति, यातु इति।


(ग) पादयोः समुदाचारः क्रियतां निग्रहोचितः।
बाहुभ्यामाहृतं भीमः बाहुभ्यामेव नेष्यति।।

अन्वयः- पादयोः (i) ……………. समुदाचारः (ii) …………… । बाहुभ्याम् (iii) …………….. (माम्) बाहुभ्याम् (iv) ……………….. नेष्यति।

Answer

Answer: पादयोः (i) निग्रहोचितः समुदाचारः (ii) क्रियतां । बाहुभ्याम् (iii) आहृतम् (माम्) बाहुभ्याम् (iv) एव नेष्यति।


(घ) न रुष्यन्ति मया क्षिप्ता हसन्तश्च क्षिपन्ति माम्।
दिष्ट्या गोग्रहणं स्वन्तं पितरो येन दर्शिताः।।

अन्वयः- क्षिप्ता (i) ……………….. न रुष्यन्ति (ii) ……………….. च माम् क्षिपन्ति। दिष्ट्या (iii) ……….. स्वन्तं येन (iv) …………….. दर्शिताः।

Answer

Answer: क्षिप्ता (i) मया न रुष्यन्ति (ii) हसन्तः च माम् क्षिपन्ति। दिष्ट्या (iii) गोग्रहणं स्वन्तं येन (iv) पितरः दर्शिताः।


अधोलिखितश्लोकानाम् भावार्थं मञ्जूषातः उचितपदानि चित्वा पूरयत

(क) पार्थं पितरमुद्दिश्य मातुलं च जनार्दनम्।
तरुणस्य कृतास्त्रस्य युक्तो युद्धपराजयः॥

भावार्थ:- गृहीतं क्षुब्धं च अभिमन्यु वीक्ष्य अर्जुनः व्यङ्ग्यात्मकैः (i) ………… तम् कथयति यत् तव पिता (ii) ……………… मातुलः च (iii) ………….। शस्त्रविद्यायां निपुणतरुणाय (iv) ……………. पराजयः नोचितः अस्ति।
मञ्जूषा- युद्धे, श्रीकृष्णः, अर्जुनः, वचनैः

Answer

Answer: गृहीतं क्षुब्धं च अभिमन्यु वीक्ष्य अर्जुनः व्यङ्ग्यात्मकैः वचनैः तम् कथयति यत् तव पिता अर्जुनः मातुलः च श्रीकृष्णः। शस्त्रविद्यायां निपुणतरुणाय युद्धे पराजयः नोचितः अस्ति।


(ख) ‘मम तु भुजौ एव प्रहरणम्।’

भावार्थ:- शस्त्रहीनेन भीमेन (i) ………….. निगृहीतः। क्षुब्धं अभिमन्युं दृष्ट्वा (ii) ………… स्पष्टीकरोति यत् (iii) ……………. तु दुबलैः गृह्यते। भीमस्य (iv) …………….. एवं प्रहरणम्। किं प्रयोजनम् अन्यैः शस्त्रैः।
मञ्जूषा- भुजौ, अस्त्रं, अभिमन्युः, भीमः

Answer

Answer: शस्त्रहीनेनः भीमेन अभिमन्युः निगृहीतः। क्षुब्धं अभिमन्युं दृष्ट्वा भीमः स्पष्टीकरोति यत् अस्त्रं तु दुबलैः गृह्यते। भीमस्य भुजौ एव प्रहरणम्। किं प्रयोजनम् अन्यैः शस्त्रैः।


(ग) ‘नीतः कृष्णोऽतदर्हताम्।’

भावार्थ:-श्रीकृष्णः जरासन्धं (i) …………….. ऐच्छत् परम् (ii) …………….. जरासन्धस्य (iii) …………… कृत्वा श्रीकृष्णं (iv) ……………… न दत्तः।
मञ्जूषा- अवसरः, हन्तुम्, भीमेन, वधं

Answer

Answer: श्रीकृष्णः जरासन्धं हन्तुम् ऐच्छत् परम् भीमेन जरासन्धस्य वधं कृत्वा श्रीकृष्णं अवसरः न दत्तः।


(घ) दिष्ट्या गोग्रहणं स्वन्तं पितरो येन दर्शिताः।

भावार्थ:-अभिमन्युः (i) …………….. ग्रहणं (ii) ……………… मन्यते यतः चिरकालात् अनन्तरं (iii) …………… अभिमन्युः (iv) …………….. दृष्ट्वान्।
‘मञ्जूषा- स्वपितॄन्, धेनूनाम्, सुखान्तं, भाग्येन

Answer

Answer: अभिमन्युः धेनूनाम् ग्रहणं सुखान्तं मन्यते यतः चिरकालात् अनन्तरं भाग्येन अभिमन्युः स्वपितृन् दृष्ट्वान्।


घटनाक्रमानुसारम् अधोलिखितानि वाक्यानि पुनः लेखनीयानि

(i) को नु खल्वेषः? येन भुजैकनियन्त्रितो बलाधिकेनापि न पीडितः अस्मि।
(ii) अयमपरः कः विभाति उमावेषमिवाश्रितो हरः।
(iii) अश्रद्धेयं प्रियं प्राप्तं सौभद्रो ग्रहणं गतः।
(iv) पितरम् अर्जुनं स्मरन् अहं कथं हन्याम्। अशस्त्रेषु मादृशाः न प्रहरन्ति।
(v) किमत्र विराटनगरे क्षत्रियवंशोद्भूताः नीचैः अपि नामभिः अभिभाष्यन्ते अथवा अहं शत्रुवशं गतः।
(vi) आयुष्मान् भव पुत्र। पूजिताः कृतकर्माणो योधपुरुषाः।
(vii) शान्तं पापम्। धनुस्तु दुर्बलैः एव गृह्यते। मम एव भुजौ एव प्रहरणम्।
(viii) दिष्ट्या गोग्रहणं स्वन्तं पितरो येन दर्शिताः।

Answer

Answer:
(i) अश्रद्धेयं प्रियं प्राप्तं सौभद्रो ग्रहणं गतः।
(ii) को नु खल्वेषः? येन भुजैकनियन्त्रितो बलाधिकेनापि न पीडितः अस्मि।
(iii) अयमपरः कः विभाति उमावेषमिवाश्रितो हरः।।
(iv) किमत्र विराटनगरे क्षत्रियवंशोद्भूताः नीचैः अपि नामभिः अभिभाष्यन्ते अथवा अहं शत्रुवशं गतः।
(v) पितरम् अर्जुनं स्मरन् अहं कथं हन्याम्। अशस्त्रेषु मादृशाः न प्रहरन्ति।
(vi) शान्तं पापम्। धनुस्तु दुर्बलैः एव गृह्यते। मम एव भुजौ एव प्रहरणम्।
(vii) आयुष्मान् भव पुत्र। पूजिताः कृतकर्माणो योधपुरुषाः।
(viii) दिष्ट्या गोग्रहणं स्वन्तं पितरो येन दर्शिताः।


अधोलिखितवाक्येषु रेखांकितपदानाम् प्रसंगानुसारं शुद्धम् अर्थं लिखत।

Question 1.
दिष्ट्या गोग्रहणं स्वन्तं अभवत्। .
(क) भाग्येन
(ख) दृष्ट्वा
(ग) दृष्टिः
(घ) अपश्यत्

Answer

Answer: (क) भाग्येन


Question 2.
भवान् शंकाम् व्यपनयतु।
(क) व्यपहरत्
(ख) आनयतु
(ग) नयतु
(घ) दूरीकरोतु

Answer

Answer: (घ) दूरीकरोतु


Question 3.
मम भुजौ एव प्रहरणम्।
(क) प्रहारम्
(ख) प्रहाराम्
(ग) शस्त्रम्
(घ) शास्त्रम्

Answer

Answer: (ग) शस्त्रम्


Question 4.
निग्रहोचितः समुदाचारः क्रियताम्।
(क) सदाचारः
(ख) समान उपचारः
(ग) शिष्टाचारः
(घ) उपचाराः

Answer

Answer: (ग) शिष्टाचारः


Question 5.
ते क्षेपेण न रुष्यामि।
(क) निन्दावचनेन
(ख) क्षणेन
(ग) शपथेन
(घ) वचनेन

Answer

Answer: (क) निन्दावचनेन


Question 6.
एषः महाराजः। उपसर्पतु कुमारः।
(क) समीपं गच्छति
(ख) समीपं गच्छ
(ग) समीपं गच्छतु
(घ) समीपं आगत्य

Answer

Answer: (ग) समीपं गच्छतु


अधोलिखितानां पदानां विलोमपदानि मञ्जूषायां दत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत

पुण्यम्, आगच्छतु, दुर्बलैः, प्रकाशं, दुःखान्तं
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) यातु – ……………
(ख) सबलैः – ……………..
(ग) आत्मगतं – …………….
(घ) स्वन्तम् – ………………
(ङ) पापं – ………………..

Answer

Answer:
पदानि – विलोमशब्दाः
(क) यातु – आगच्छतु
(ख) सबलैः – दुर्बलैः
(ग) आत्मगतं – प्रकाशम्
(घ) स्वन्तम् – दुःखान्तम्
(ङ) पापं – पुण्यम्


We think the shed NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम् with Answers Pdf free download will benefit you to the fullest. For any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit प्रत्यभिज्ञानम् MCQs Multiple Choice Questions with Answers, share with us via the below comment box and we’ll reply back to you at the earliest possible.

MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 7 प्रत्यभिज्ञानम् with Answers Read More »

error: Content is protected !!