Detailed, Step-by-Step NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 3 शब्द परिचयः 3 Questions and Answers were solved by Expert Teachers as per NCERT (CBSE) Book guidelines covering each topic in chapter to ensure complete preparation.
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 3 शब्द परिचयः 3
अभ्यासः
प्रश्न 1.
(क) उच्चारणं कुरुत।
(उच्चारण करें)
(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
(चित्र देखकर पदों का उच्चारण करें। चित्र पाठ्यपुस्तक में देखें।)
प्रश्न 2.
(क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत
(वर्ण संयोजन करके पद कोष्ठक में लिखें)
उत्तर:
(ख) अधोलिखितानां पदानां वर्णविच्छेदं कुरुत
(अधोलिखित पदों का वर्णविच्छेद करें)
यथा- व्यजनम् = व् + य् + अ + ज् + अ + न् + अ + म्
पुस्तकम् = ……………….
भित्तिकम् = ………………
नूतनानि = ……………..
वातायनम् = ………….
उपनेत्रम्
उत्तर:
प्रश्न 3.
चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत
(चित्र देखकर संस्कृत पद लिखें। चित्र पाठ्यपुस्तक में देखें।)
(1)………….
(2) ………….
(3) ………….
(4)………….
(5) ………….
(6)………….
उत्तर:
(1) आम्रम्
(2) पत्रम्
(3) वायुचक्रम्
(4) करवस्त्रम्
(5) सूत्रम्
(6) छत्रम्
प्रश्न 4.
चित्रं दृष्ट्वा उत्तरं लिखत
(चित्र को देखकर उत्तर लिखें। चित्र पाठ्यपुस्तक में देखें।)
यथा- किं पतति?
मयूरौ किं कुरुतः?
एते के स्त?
बालिकाः किं कुर्वन्ति?
कानि विकसन्ति?
उत्तर:
(1) आनं पतति।
(2) मयूरौ नृत्यतः।
(3) एते क्रीडनके स्तः।
(4) बालिकाः (पुस्तकानि) पठन्ति।
(5) पुष्पाणि विकसन्ति।
प्रश्न 5.
निर्देशानुसारं वाक्यानि रचयत
(निर्देश के अनुसार वाक्य-रचना करें)
यथा-एतत् पतति। (बहुवचने) – एतानि पतन्ति।
(क) एते पणे स्तः। (बहुवचने) – ………………………
(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने) – ………………………
(ग) एतानि यानानि। (द्विवचने) – ………………………
(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने) – ………………………
(ङ) नारिकेलं पतति। (द्विवचने) – ………………………
उत्तर:
(क) एतानि पर्णानि सन्ति।
(ख) मयूराः नृत्यन्ति।
(ग) एते याने।
(घ) छात्राः लिखन्ति।
(ङ) नारिकेले पततः।
प्रश्न 6.
उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत
(उचित पदों का मेल करके वाक्य रचना करें)
(क) कोकिले — विकसति
(ख) पवनः — नृत्यन्ति
(ग) पुष्पम् — उत्पतति
(घ) खगः — वहति
(ङ) मयूराः — गर्जन्ति
(च) सिंहाः — कूजतः
उत्तर:
(क) कोकिले कूजतः।
(ख) पवन: वहति।
(ग) पुष्पम् विकसति।
(घ) खगः उत्पतति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति।
(च) सिंहा: गर्जन्ति।
बहुविकल्पीयप्रश्नाः
अधोलिखितेषु विकल्पेषु समुचितम् उत्तरं चित्वा लिखत
(निम्नलिखित विकल्पों में से उचित उत्तर चुनकर लिखें।)
1. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) सूत्रम्
(ख) दीपकः
(ग) छात्रा
(घ) तुला।
उत्तर:
(क) सूत्रम्
2. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) दूरभाषम्
(ख) छत्रम्
(ग) छुरिका
(घ) रजकः
उत्तर:
(ख) छत्रम्
3. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) पेटिका
(ख) जवनिका
(ग) वाधम्
(घ) अश्वः
उत्तर:
(ग) वाधम्
4. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) मापिका
(ख) मण्डूकः
(ग) काकः
(घ) कङ्कतम्।
उत्तर:
(घ) कङ्कतम्।
5. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) नीडम्
(ख) पाकशाला
(ग) कृषकाः
(घ) गजः।
उत्तर:
(क) नीडम्
6. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) घटः
(ख) पात्रम्
(ग) अजा
(घ) मकरः।
उत्तर:
(ख) पात्रम्
7. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) मुकुटम्
(ख) शुकाः
(ग) दीपकाः
(घ) नकुलः।
उत्तर:
(क) मुकुटम्
8. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) चन्द्रः
(ख) पञ्जरम्
(ग) तालाः
(घ) लता।
उत्तर:
(ख) पञ्जरम्
9. अकारान्त-नपुंसकलिङ्गः कः?
(क) उपनेत्रम्
(ख) सूर्यः
(ग) कुञ्चिका
(घ) परिचरिका
उत्तर:
(क) उपनेत्रम्